Chmiel, Jerzy2023-05-292023-05-291994Analecta Cracoviensia, 1994, T. 26, s. 169-172.0209-0864http://theo-logos.pl/xmlui/handle/123456789/7716Artykuł w języku niemieckim.Geniza to miejsce w synagodze (często komórka na poddaszu), gdzie przechowuje się zużyte teksty aż do ich zbutwienia. Chodzi o teksty tzw. szemot, czyli takie, w których występują imiona Boga, aby ustrzec je przed profanacją. Co pewien czas opróżnia się schowek, grzebiąc resztki na cmentarzu. Pod koniec XIX w. stało się słynne odkrycie w genizie synagogi w starym Kairze (stąd nazwa: geniza kairska). Znaleziono tam, przy okazji remontu, ok. 200 tysięcy tekstów, w całości i we fragmentach, z okresu od IX do XVII w. Były to pisma religijne i świeckie rozmaitego gatunku. Szczególne znaczenie miało odkrycie hebrajskiej wersji Księgi Syracha i tzw. Dokumentu Damasceńskiego, którego inny egzemplarz znaleziono później w Qumran. Znaczenie genizy kairskiej jest ogromne dla historii kultury żydowskiej, a szczególnie historii przekazu Biblii hebrajskiej oraz jej interpretacji. W zachowanych od zniszczenia genizach nowożytnych synagog można również znaleźć interesujące dokumenty. Okazało się to na przykładzie południowoniemieckich synagog wiejskich, gdzie odnaleziono na poddaszach wartościowe świadectwa historii Żydów niemieckich i ich pobożności. Autor uważa, że badanie pozostałych resztek z geniz może mieć duże znaczenie dla historii Żydów w Polsce, a także dla interpretacji tekstu Biblii i religijnych pism judaistycznych.deAttribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Polandhttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/genizageniza kairskasynagogaszemotjudaizmŻydzikultura żydowskaliteratura żydowskaBiblia hebrajskaznaleziskamanuskryptyżydowskie pisma religijnehistoria kultury żydowskiejpobożność żydowskaźródła historyczneŻydzi w NiemczechCairo genizasynagogueshemotJudaismJewsJewish cultureJewish literatureHebrew BiblefindsmanuscriptsJewish religious writingshistory of Jewish cultureJewish pietyhistorical sourcesJews in GermanyKairoer GenisaSynagogeSchemotJudentumJudenjüdische Kulturjüdische Literaturhebräische BibelManuskriptejüdische religiöse Schriftenjüdische Kulturgeschichtejüdische Frömmigkeithistorische QuellenJuden in DeutschlandkulturacultureliteraturaliteratureBibliaBiblePismo Święterękopisyhistoriahistorypobożnośćpietypisma religijnereligious writingsArticle