Filipowicz, Krzysztof2025-03-262025-03-262021Liturgia Sacra, 2021, R. 27, nr 2 (58), s. 77-94.1234-4214https://theo-logos.pl/handle/123456789/29902This article is an attempt to answer how the conciliar idea of participatio actuosa could be implemented in the conditions of the Covid-19 pandemic. Participation in the liturgy presupposes the unity of time and place. The possibilities offered by the modern media basically meet the participation condition regarding the unity of time. A much bigger problem concerns the unity of the place, which entails restrictions on participation in the liturgy understood as the world of persons and relationships. Undoubtedly, even such a limited mode of participation need not automatically impose limits on the effectiveness of the order of grace. These issues were already raised at the Council of Trent. This means that even the restrictions imposed by the pandemic do not completely exclude man from joining opus Dei. In addition to the analysis of documents and scientific works devoted to the liturgy, the article takes into account sociological studies of the religiosity of Poles in the time of the pandemic.Niniejszy artykuł jest próbą odpowiedzi, jak soborowa idea participatio actuosa mogła być realizowana w warunkach pandemii Covid-19. Uczestnictwo w liturgii zakłada jedność czasu i miejsca. Możliwości oferowane przez współczesne media spełniają zasadniczo warunek uczestnictwa co do jedności czasu. Znacznie większy problem dotyczy jedności miejsca, co pociąga za sobą ograniczenia uczestnictwa w liturgii rozumianej jako świat osób i relacji. Niewątpliwie nawet tak ograniczony sposób uczestniczenia nie musi automatycznie narzucać ograniczeń co do skuteczności w porządku łaski. Kwestie te były już podnoszone podczas obrad Soboru Trydenckiego. Oznacza to, że nawet ograniczenia narzucone przez pandemię nie wykluczają całkowicie z włączania się człowieka w opus Dei. Obok analizy dokumentów poświęconych liturgii, artykuł uwzględnia badania socjologiczne religijności Polaków w dobie pandemii.plCC-BY-NC-SA - Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Na tych samych warunkachparticipatio actuosatransmisjasobór watykański IIuczestnictwopandemiabroadcastSecond Vatican CouncilVatican II participationpandemictransmisja Mszy świętejMass broadcastuczestnictwo we Mszy świętejparticipation in the Holy MassArticle