Die theologische Verbindlichkeit des Ökumenismusdekrets des II. Vatikanischen Konzils „Unitatis redintegratio”

Abstract

Watykański kard. Walter Kasper w swoim artykule wskazuje współczesne trudności oraz nieporozumienia, które prowadzą do niesłusznego i pochopnego podważania teologicznej normatywności oraz doniosłości Dekretu o ekumenizmie Unitatis redintegratio – pomimo innej niż czterdzieści lat temu sytuacji ekumenicznej. Dokonuje się to – jego zdaniem – poprzez niesłuszną tendencję akcentowania przede wszystkim tylko „pastoralnego i dyscyplinarnego znaczenia” tego dokumentu II Soboru Watykańskiego. Dlatego też jego refleksje zmierzają do ukazania najpierw specyficznej „hermeneutyki Unitatis redintegratio” w perspektywie wszystkich dokumentów soborowych, która prowadzi do właściwej oceny doniosłości jego „teologicznej normatywności” i którą podkreśla wreszcie merytoryczna – a więc jego „treściowa interpretacja” Oddzielny tekst na temat ekumenizmu należy rozpatrywać w kontekście całościowej doniosłości wszystkich dokumentów soborowych. Nie należy koncentrować zbytniej uwagi na podziale tych dokumentów na trzy charakterystyczne grupy: konstytucje, dekrety, deklaracje. Nie można ich traktować wyłącznie autonomicznie. Wszystkie te teksty domagają się bowiem interpretacji komplementarnej. I tak np. nie jest możliwa właściwa interpretacja teologiczna Unitatis redintegratio bez jego odniesienia oraz powiązania z Lumen gentium – i odwrotnie. Całościowe i komplementarne odczytywanie wszystkich tekstów Drugiego Soboru Watykańskiego pozwala dostrzec właściwą „normatywność teologiczną” również i soborowego Dekretu o ekumenizmie. Teologiczna interpretacja Unitatis redintegratio nie może się ograniczyć tylko do „wybiórczego” i „wyizolowanego” traktowania poszczególnych stwierdzeń tego dokumentu. Musi ona odznaczać się podejściem „treściowym” – a więc przede wszystkim merytorycznym, a nie tylko formalnym. Prefekt watykańskiej Rady ds. Popierania Jedności Chrześcijan akcentuje w tym miejscu szczególnie interpretację historyczną (1) i interpretację „w świetle Tradycji” (2) oraz „znaczenie recepcji soborowej” (3). Przestrzega przy tym, aby takiego podejścia nie traktować jako swoistego „kompromisu”; nie każdy bowiem kompromis musi być „niewłaściwym kompromisem” (dosłownie: ein „fauler Kompromiss”). Reasumując Autor stwierdza, „że na przestrzeni ostatnich 40 lat dokonała się recepcja Unitatis redintegratio zarówno ze strony autentycznego magisterium eklezjalnego, jak i ze strony sensus fidelium” Tym samym Dekret ten przyczynił się do coraz bardziej dojrzałej „świadomości ekumenicznej” Jest „to proces”, który chociaż nie jest wolny od pewnych „wzlotów i upadków”, to wszakże – dzięki Duchowi Świętemu – odznacza się „wieloma pełnymi nadziei aspektami” pozytywnymi. To właśnie winno być dla nas nadal w dalszym ciągu bodźcem do swoistej „odwagi oraz fantazji” – zarówno w recepcji teologicznej, jak i praktycznej, soborowego Dekretu o ekumenizmie.