Denomination, Informativprocess und Konfirmationsverfahren bei Weihbischöfen am Beispiel von Matthias Starek (1681-1708)

Abstract

Autor artykułu omawia przebieg załatwiania formalności, związanych z objęciem fiinkcji biskupa pomocniczego w Kościele państwowym (Reichkirche). Proces poprzedzający zatwierdzenie takiego biskupa przebiegał w trzech etapach. W pierwszym etapie, polegającym na wskazaniu kandydata, miało miejsce wręczenie mu przez arcybiskupa odpowiedniego dokumentu (decretum denominationis). Dekret był tak formułowany, że kandydat występował w nim jako proszący (suplicavit nobis devotus). Po wręczeniu dekretu arcybiskup wysyłał do papieża pisemną prośbę o zatwierdzenie kandydata na biskupa pomocniczego i o przyznanie mu biskupstwa tytularnego. Równocześnie w jego imieniu rezydujący w Rzymie prokurator zwracał się z prośbą do Kongregacji konsystorza, dołączając kopię dekretu nominacyjnego. Następnym etapem był proces informacyjny, zalecony przez sobór trydencki. Proces mógł odbywać się w Rzymie, albo wobec legata papieskiego lub nuncjusza apostolskiego w Koloni. Przeniesienie procesu do Rzymu pozwalało zmniejszyć jego koszt (które Autor ilustruje konkretnymi cyframi). W przypadku Matthiasa Starcka proces informacyjny odbywał się wobec nuncjusza kolońskiego Ercole Visconti (1680—1687). Polegał na składaniu świadectw przez przynajmniej cztery osoby (testes ex officio). W procesie Matthiasa Starcka świadectwo składało aż siedem osób. Interrogatorium zawierało 13 pytań. Chociaż świadkowie znali go od wielu lat, nie umieli jednak odpowiedzieć na pytania o miejsce urodzenia, o wyznanie rodziców, o pochodzenie z legalnego małżeństwa. Odpowiedzi na te ważne pytana nuncjusz uzyskał od dodatkowych świadków, którzy pochodzili z rodzinnych stron Matthiasa Starcka. Po zebraniu świadectw i dokumentów stwierdzających przyjęcie chrztu św., odbycie studiów, przyjęcie święceń kapłańskich oraz pełnienie różnych funkcji notariusz nuncjatury przygotował „summarium”, które po podpisaniu nuncjusz Ercole Visconti wysłał do Rzymu do Kongregacji konsystorza. Trzeci etap załatwiania formalności odbywał się już w Rzymie na konsystorzu, gdzie jeden z kardynałów, reprezentujący niemieckich biskupów, przedstawiał nominata. Do czasu następnego konsystorza kardynałowie i papież mieli wyrobić sobie zdanie na tem at kandydata. Gdy kardynałowie się zgadzali, papież mianował zainteresowanego biskupem pomocniczym lub tytularnym, używając w tym celu odpowiedniej formuły. W celu skrócenia czasu oczekiwania na kolejny konsystorz można było wystąpić z prośbą o osobiste zainteresowanie się papieża danym kandydatem, co oczywiście wiązało się ze znacznym wzrostem kosztów całego procesu. Proces Matthiasa Starcka zakończył się pomyślnie i został on mianowany biskupem tytularnym Corony i biskupem pomocniczym w Moguncji dnia 2 czerwca 1681 r.