Historia i teologia czwartej Ewangelii w świetle „Żydów” Janowych

Abstract

W niniejszym artykule termin „Żydzi” zostaje ukazany jako klucz interpretacyjny do głębszego zrozumienia historii i teologii Ewangelii Janowej. Najpierw autor dokonuje analizy terminu „Żydzi” w szerszym kontekście źródeł żydowskich (Stary Testament, teksty qumrańskie, literatura rabiniczna, Józef Flawiusz, Filon z Aleksandrii) i chrześcijańskich (Nowy Testament, literatura patrystyczna). Następnie zostaje ukazana specyfika terminu „Żydzi”, występującego 72 razy na kartach czwartej Ewangelii. Autor wyodrębnia różne znaczenia tego terminu (regionalne, ogólne, etniczne i religijne), a szczególnie zainteresowany jest negatywnym użyciem terminu „Żydzi” w 37 tekstach Janowych. Łącząc metody diachroniczne i synchroniczne w podejściu do tego terminu, autor stara się odpowiedzieć na pytania, kim są „Żydzi” Janowi oraz jaką funkcję spełniają oni w narracji Janowej. Analizowany termin jest interpretowany w aspekcie historycznym, socjologicznym, symbolicznym, narratywnym i psychologicznym. Na podstawie przeprowadzonej analizy tego terminu autor ukazuje jego znaczenie dla lepszego zrozumienia kontekstu historycznego i teologicznego Ewangelii Janowej.In the present article the term “Jews” is shown as the interpretative key for the better understanding of history and theology of the Gospel of John. First the author makes analysis of the term “Jews” in the wider context of Jewish sources (Old Testament, Qumran texts, rabbinic literature, Josephus Flavius and Philon of Alexandria) and Christian sources (New Testament, patristic literature). Then the author describes the specific meaning of the term “Jews” which occurs 72 times in the Fourth Gospel. He distinguishes various meanings if this term (regional, general, ethnic and religious). He is especially interested in the negative use of this term in 37 texts of the Gospel of John. Connecting diachronical and synchronical methods in the interpretation of the term “Jews” he tries to answer on the questions: who are the Johannine “Jews”? and how is the function of the term “Jews” in the narrative of John? He makes analysis in historical, sociological, symbolical, narrative and psychological interpretation. On the basis of wide analysis of the Johannine “Jews” the author shows its important meaning for better understanding of historical and theological context of the Fourth Gospel.