La profession de foi pendant la célébration baptismale de l’antique liturgie romaine

Abstract

Kairos, jakim jest dechrystianizacja krajów dotychczas chrześcijańskich, sprawia, że odkrywamy dzisiaj na nowo katechumenat. Jeśli ma się on stać sprawnym narzędziem przekazu wiary i świadczyć o wciąż dynamicznej mocy Kościoła, musi być przywrócony według miary klasycznej normy. Ekspansja Kościoła w pierwotnej formie jego istnienia, najpierw w basenie Morza Śródziemnego a potem w Europie i dalej, pozostaje dla Kościoła wszystkich wieków - także dla naszej epoki - sprawą godną głębokiej refleksji. Przedmiotem tego studium jest zawarty w obrzędach rzymskiej liturgii schemat Wyznania Wiary, centralna oś obrzędu chrzcielnego, a także skrót formuły inicjacyjnej. Autor, dokonując najpierw kwerendy źródłowej i przedstawiając podstawowe teksty biblijne, patrystyczne i liturgiczne, poddaje je analizom teologicznym, aby ostatecznie wydobyć wnioski praktyczne przydatne dla duszpasterstwa. W okresie, kiedy rozpoczęły się chrzty niemowląt, Kościół zlecił rodzicom odpowiedzialność za przekaz wiary, a wraz ze wzrostem dziecka stawiał mu coraz większe wymagania i żądał moralnej przemiany. Konieczne jest bowiem scalanie przedmiotu wiary (fides quae), jakim jest łaska i poznawana treść Symbolu, z aktem wiary, jakim jest decyzja wiary ukształtowana przez intelektualną motywację. Katechumenalny obrzęd Traditio Symboli, wyznanie wiary słowami, domaga się jej „zwrotu” - Redditio Symboli, wyznania wiary życiem. Rytualizacja katechezy zawartej w obrzędach zaciera jednak powoli świadomość konieczności tej syntezy. Rodzice i chrzestni, którzy zastąpili obrzędowym dialogiem z kapłanem spontaniczne i osobiste stanowisko wyrażone w Wyznaniu Wiary przez katechumena, nie rozumieli już treści Symbolu. Ich odpowiedzialność za wiarę Kościoła (fides Ecclesiae) przekazywaną dzieciom przez chrzest zawiodła. Dlatego konieczna się staje dopełniająca chrzest taka katecheza, która prowadzi do świadomego łączenia chrztu z Eucharystią i do świadomego uczestniczenia w tym Wielkim Misterium Wiary. To udział w Eucharystii, we Mszy Świętej, przez przyjęcie Słowa Boga i Jego Ciała staje się publicznym wyrażeniem i wyznaniem wiary odpowiadającej na apel Boga. Kanon mszalny, zbudowany zresztą według struktury chrzcielnego Wyznania Wiary o strukturze responsorycznej, wskazuje na rzecz niezwykle ważną - i to jest dominanta tezy: nie ma innej inicjacji chrześcijańskiej niż inicjacja w uczestnictwo we Mszy Świętej. Wiara prawdziwa ma zawsze eucharysto-centryczny fundament: to Eucharystia wprowadza przez udział w Krzyżu Chrystusa do udziału w Jego Zmartwychwstaniu.