Religion and Nationalism

Abstract

David Novak starał się nakreślić zasadnicze relacje między religią a narodem. Cały problem sprowadza się do określenia angielskiego terminu „Nationalism” Wydaje się. że Autor rozumie ten termin bardzo oryginalnie, a mianowicie jako: naród, duch narodowy, więź narodowa czy wspólnota narodowa. Religię pojmuje on jako relację osoby ludzkiej, będącej członkiem tradycji swojej wspólnoty, do Boga. Z kolei „Nationalism” jest dla niego relacją osoby ludzkiej do jej narodu jako wspólnoty. Przy tym uważa, że nie tyle sam naród czy świeckie rządzenie tą wspólnotą, ile właśnie religia tejże wspólnoty stanowi właściwą treść życia człowieka. Powstałe stąd napięcie polityczno-teologiczne ma wielkie znaczenie dla dzisiejszego człowieka. Skupia się ono wokół pytania: czy bycie człowiekiem „religijnym” jest prawem naturalnym, czy jest tylko „sprawą prywatną”? Czy religia ma i może mieć wpływ na życie publiczne? Czy dziś można w ogóle mówić o religii państwowej? Profesor z Toronto omawia pięć zasadniczych relacji między religią a narodem: 1) religia i naród są tożsame; 2) religia uzasadnia naród; 3) naród tworzy religię; 4) naród i religia są całkowicie od siebie oddzielone; 5) religia wpływa i ogranicza naród. Najbardziej odpowiednia jest – zdaniem Autora – opcja ostatnia. Chodzi w niej o prawdziwy dialog między dwoma rzeczywistościami życia społecznego. Religia – jako starsza niż wszelkie struktury narodowe (i państwowe) – wpływa na poczucie narodowe, kształtując i jednocześnie ograniczając ambicje narodu. Zachowane są wówczas właściwe proporcje, że z jednej strony religia nie sprawuje kontroli nad narodem (i państwem), a z drugiej naród (i państwo) nie próbuje „zbawiać” człowieka. Profesor Novak kwestionuje tym samym liberalny model życia amerykańskiego, w którym religia i naród są całkowicie od siebie oddzielone, a przy tym religia jest traktowana wyłącznie jako „sprawa prywatna”.