In Search of Lost Unity

Abstract

W artykule zostały omówione negatywne dla rozwoju ludzkiej kultury skutki rozpadu współczesnej nauki na szereg autonomicznych nauk szczegółowych. Wskazano sfery, które w wyniku redukcji naukowej znikają z koncepcji człowieka oraz kulturowe efekty tej redukcji. Nauka, pierwotnie poznająca prawdę o rzeczywistości, zaczyna przekształcać rzeczywistość i tworzyć nowe „prawdy”. Uznanie przez naukowców, że tylko badane przez naukę i poddające się eksperymentom naukowym obszary rzeczywistości mogą być uznane za „prawdziwe” prowadzi do zubożenia zarówno całej sfery kultury, jak i wizji człowieka, gdyż ograniczenia metodologiczne z założenia uniemożliwiają penetrację wielu sfer rzeczywistości. Wpływ religii, która badała sferę sacrum i wskazywała możliwości harmonijnego rozwoju wszystkich wymiarów człowieka jest marginalizowany. Pomiędzy wszystkimi istotnymi sferami aktywności ludzkiej pojawia się coraz większy rozziew, przyczynia się do tego również rozpad nauki na niezależne specjalności. Brak w nauce metody i języka, który umożliwiłby stworzenie spójnej wizji świata i człowieka. Można wszystkie odseparowane dziedziny na nowo zintegrować jedynie przez przywracanie w ramach praktyki społecznej możliwości komunikowania się reprezentantów poszczególnych sfer, które realizują aspiracje różnych wymiarów człowieczeństwa. Wielką szansę w przywracaniu jedności kulturze ludzkiej może mieć etyka, rozumiana jako dziedzina zajmująca się praktyczną działalnością człowieka. Taka etyka musiałaby korzystać z obserwacji innych nauk. Jej zadaniem byłoby stwarzanie warunków umożliwiających komunikację pomiędzy wspólnotami i członkami tych wspólnot. Równocześnie celem takiej etyki byłoby określanie warunków, jakie musi spełnić społeczeństwo, by ludzie mogli i chcieli rozwijać pełnię swoich możliwości, wspierać korzystne dla harmonijnego rozwoju człowieka i społeczeństwa wartości a także ukazywać zagrożenia, do jakich prowadzi jednostronny rozwój. Zaproponowany model etyki mógłby przyczynić się do przezwyciężenia postępującej dezintegracji kultury i dać oparcie dla poszukiwań i aspiracji współczesnego człowieka.