Naab, Erich (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2002)
Bernard z Clairvaux analizuje w perspektywie dysputy z Piotrem Abelardem relację łaski do wolnej woli. Przy rozróżnieniu między nieutracalną wolnością woli a sposobem „chcenia” dostrzega Bernard na drodze samopoznania w cogitatio bramę wpadową łaski, przez którą Chrystus przybywa do człowieka. W relacji totus-totus szuka się przezwyciężenia konkurencji między laską a wolnością oraz znajduje się zjednoczenie Boga i człowieka w woli.
