Lemański, Janusz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2022)
W artykule podjęta jest kwestia interpretacji odkrytej w Tel Arad judzkiej świątyni (przełom VIII/VII wieku przed Chr.). Znaleziona w niej stela (maṣṣēbâ) pozwala sądzić, że w oficjalnym kulcie z okresu monarchii taki obiekt kultowy symbolizował JHWH. W interpretacji tego znaleziska pomóc mogą teksty biblijne. Oprócz oficjalnego potępienia, zakazu budowania i nakazu niszczenia już istniejących tego rodzaju kultowych instalacji (głównie pogańskich), można znaleźć w tekstach biblijnych także pozytywne wzmianki zarówno w sferze kultu (głównie w tradycji o Jakubie: stela poświęcona JHWH z Betel; Oz 3,4: królestwo Izraela), jak i czysto świeckich zastosowań (pomniki, nagrobne stele). Położenie Tel Arad na południowym pograniczu Judy sugeruje jednak, że znaleziona tam stela mogła stanowić symboliczny wyznacznik granicy tego państwa i znak protekcji jego terytorium ze strony JHWH (por. Rdz 31,45.51-53; Iz 19,19).
