Przeglądaj wg Autor "Hermann, Marek"

Teraz wyświetlane 1 - 2 z 2

Die astronomischen Metaphern in Isidors von Sevila „Origines” und „De natura rerum”
Hermann, Marek (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2007)
Izydor z Sewilli jest jedynym przedstawicielem literatury rzymskiej późnego antyku i wczesnego średniowiecza, który tak wiele uwagi poświęcił zagadnieniom związanym z budową wszechświata i kinetyką ciał niebieskich. Z tej przyczyny jedynie w oparciu o pisma biskupa z Sewilli możemy stwierdzić, jakim słownictwem astronomicznym posługiwano się w jego epoce. Podobnie jak każdy autor zajmujący się astronomią, posługiwał się on często terminami figuralnymi - metaforami, katachrezami, metonimiami - które w znacznym stopniu uzupełniają terminologię astronomiczną w każdym języku. W niniejszym artykule staraliśmy się zbadać, jakie wyrażenia metaforyczne stosowane w De natura rerum i Origines Izydor przejął od swoich pogańskich poprzedników, a jakie mógł sam wprowadzić do łacińskiego języka astronomicznego. Większą część terminologii przenośnej w analizowanych dziełach Izydora stanowią przede wszystkim katachrezy astronomiczne typu circulus, sphaera, planeta, stella errans, cometa itd. Terminy te były stosowane w języku łacińskim już w czasach Cycerona. Autor Origines nie wszystko jednak przejął od swych poprzedników, lecz posługiwał się także oryginalnymi metaforami: nazywa on np. wszechświat fabrica mundi, porównuje sfery niebieskie do palców ręki, czyni analogię między wschodnią stronę świata a twarzą człowieka czy tłumaczy w zaskakujący sposób etymologię terminu „planeta” - „ciało niebieskie wprowadzające nas w błąd” Podobnie jak większość wyrażeń figuralnych w dziedzinie astronomii, także metafory wprowadzone do języka łacińskiego przez Izydora pełniły funkcję kognitywną - miały one ułatwić poznanie tajemniczych obiektów znajdujących się na sferze niebieskiej oraz praw rządzących ich ruchem.
Zwischen heidnischer und christlicher Kosmologie. Isidor von Sevilla und seine Weltanschauung
Hermann, Marek (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2002)
Izydor z Sewilli wiele uwagi poświęcał astronomii, która była dla niego najważniejszą nauką w ramach septem artes liberales. Mimo że był on twórcą chrześcijańskim, nie traktował astronomii pogańskiej, w przeciwieństwie do wielu żyjących przed nim pisarzy eklezjastycznych, in extenso jako wiedzy zabobonnej. W „Origines” i w „De natura rerum” łączy z powodzeniem chrześcijańską i pogańską wizję świata, podając jego dualistyczną interpretację: alegoryczno-mistyczną oraz naukową. Oprócz analogii między wszechświatem a człowiekiem, Słońcem a Chrystusem, Księżycem a Kościołem itp., przekazuje znane z antycznych traktatów doksograficznych stricte naukowe definicje astronomiczne. Jego praca miała przede wszystkim charakter kompilatorski, lecz niektóre teorie biskupa z Sewilli odznaczały się samodzielnością - to właśnie autor „Origines” po raz pierwszy zdefiniował terminy „astronomia” i „astrologia”, którymi do jego czasów posługiwano się wymiennie. Trudno jest przecenić znaczenie Izydora w utrwalaniu nowej chrześcijańskiej, opartej jednak na dawnych antycznych korzeniach wizji świata.