Przeglądaj wg Autor "Pabjan, Tadeusz"

Teraz wyświetlane 1 - 14 z 14

Biblijna koncepcja wszechświata
Pabjan, Tadeusz (Wydział Teologiczny w Tarnowie, 2005)
This paper deals with the biblical cosmology, presenting some ideas of the inspired authors on the structure of the world. Since there are very explicit connections between biblical cosmology and cosmogony, the conception of world’s origination, as pictured in Genesis 1, is introduced in the first part of the paper. The main characteristics of the biblical conception of the world are discussed in the second section, whereas the third one points to some possible influences of Greek philosophy on both the Old and New Testament.
Czy upływ czasu jest złudzeniem?
Pabjan, Tadeusz (Wydział Teologiczny w Tarnowie, 2008)
The main goal of this paper is to discuss the question of whether the flow of time is something real or not. The Special Theory of Relativity claims that there is no flow of time, that time is “frozen” and both the future and the past exist in the same way as the present. The inevitable consequence of this thesis is determinism, which in turn is rejected by both science (the General Relativity and the Quantum Mechanics) and common sense because it denies free will. Common sense is a source of a strong conviction that time flows, and therefore it produces an argument against the “block theory of time” In the light of the present state of science the discussion between these two opposite theses does not lead to definite answer.
Idea Bożej wszechmocy a problem zła
Pabjan, Tadeusz (Wydział Teologiczny Sekcja w Tarnowie Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, 2017)
Tematyka artykułu oscyluje wokół koncepcji Bożej wszechmocy postrzeganej przez pryzmat głównego problemu teodycei, która stara się znaleźć odpowiedź na pytanie, dlaczego Bóg pozwala na zło. Jeden z argumentów wykorzystywanych w ramach tej dyscypliny odnosi się do różnego rodzaju ograniczeń Bożej wszechmocy, które decydują o tym, że z pewnych względów wszechmocny Stwórca nie może zapobiec różnym formom zła. Takim ograniczeniem jest np. wolność darowana człowiekowi – pozwalając na istnienie wolnej woli Bóg nie może powstrzymać działań człowieka prowadzących do zła. W artykule poddano analizie nieco inny aspekt tego samego ograniczenia, który ma związek z funkcjonowaniem świata przyrody: Bóg daje wolność nie tylko rozumnemu człowiekowi, ale również całej materii, która w granicach wyznaczonych przez prawa przyrody może doświadczać autentycznej autonomii. W tej interpretacji zło fizyczne jawi się jako prosta konsekwencja integralności procesów przyrodniczych. Pierwsza część artykułu dotyczy samej idei Bożej wszechmocy; w drugiej części idea ta zostaje odniesiona do koncepcji praw przyrody; w trzeciej i ostatniej omówiony jest tzw. nieinterwencjonistyczny model działania Boga w przyrodzie.
John C. Polkinghome, Jeden świat, tłum M. Chojnacki, Kraków: WAM 2008, ss. 189.
Pabjan, Tadeusz (Wydział Teologiczny w Tarnowie, 2010)
Józefa Życińskiego koncepcja ewolucyjnego emergentyzmu
Pabjan, Tadeusz (Wydział Teologiczny Sekcja w Tarnowie Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, 2012)
Emergetism is a theory which explains the mechanism of evolutionary development of nature by stipulating that in complex natural systems on the higher levels of complexity there appear some functions and properties that can not be reduced to and accounted for by functions and properties of the lower levels of complexity. It is therefore the theory of emergence – which stands for some special way the complex systems arise (emerge) from a multiplicity of their relatively simply components. The idea of evolutionary emergentism appears in the philosophical writings of Joseph Życiński in the context of a discussion on the possibility of creating a interpretation of evolutionary processes in which biological theory of evolution could be combined in a coherent way with a theological doctrine about God, the creator of the universe. This paper presents the main ideas and opinions Życiński formulated about this theory; the first part of it contains some basic characterization of emergetnism, the second one compares the notions of emergence and of supervenience; the third one concerns some theological interpretation of this two notions.
Kauzalna teoria czasu George’a Lechalasa
Pabjan, Tadeusz (Wydział Teologiczny w Tarnowie, 2006)
George Lechalas was a French mathematician and philosopher which contributed to the development of the causal theory of time. He started a new period of this theory because he moved it from the domain of philosophy to the domain of science. This article presents short analysis of his arguments and includes some interpretation of them, which is based on H. Mehlberg’s essays. The paper consists of three items: in the first one, the principle of determinism defining the temporal order is expounded; in the second and third – physical and psycho-physiological reversibility is considered.
Komplementarna metafizyka umysłu i materii według Johna C. Polkinghorne’a
Pabjan, Tadeusz (Wydział Teologiczny w Tarnowie, 2010)
One of the most popular ontological stands is dualism, which claims that the whole reality is composed of two different elements: matter and spirit. However, this conception is not able to explain, in which way matter and spirit interact with each other. John C. Polkinghome, a British physicist and theologian, for a long time worked on this problem, and found out that the correct solution of this difficulty is the so called dual-aspect monism. According to this idea, there is only one underlying reality, and both matter and spirit are its different aspects. This paper presents some characteristics of this doctrine.
Michała Hellera koncepcja teologii nauki
Pabjan, Tadeusz (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie. Wydział Teologiczny Sekcja w Tarnowie, 2022)
Tematyka artykułu oscyluje wokół koncepcji teologii nauki zaproponowanej przez Michała Hellera. W ujęciu tego autora teologia nauki ma być nową dyscypliną teologiczną, która uczyni przedmiotem swoich analiz fakt istnienia nauk ‒ w szczególności nauk przyrodniczych ‒ oraz uzyskiwane w tych naukach wyniki. W pierwszej części artykułu omówiona zostanie sama idea teologii nauki. W zamyśle Hellera dyscyplina ta ma spoglądać na nauki przez pryzmat teologicznej prawdy o stworzeniu świata przez Boga. Problematyka stworzenia staje się w tym ujęciu punktem odniesienia dla analiz poświęconych teoriom naukowym, które mówią o początku świata i o ewolucyjnym początku życia biologicznego. Te i tym podobne zagadnienia, które mogą być przedmiotem zainteresowania teologii nauki, zostaną krótko omówione w dalszej części artykułu.
Mikołaj Kopernik a zasada względności ruchu
Pabjan, Tadeusz (Wydział Teologiczny w Tarnowie, 2006)
This paper deals with the principle of relativity of motion within the theory of Copernicus. The author of “De revolutionibus” did not discover that the motion of an object is relative – which means that it has to be described in a given system of reference, for it can move in one system and stay still in another. The principle of relative motion was widely known before Copernicus, but nobody before him used this principle so skillfully to explain the apparent movement of heavenly bodies. The unquestionable merit of Copernicus was to predict all the consequences of sliding the system of reference from the Earth to the Sun, what makes the very core of the so called Copernican revolution. In this article it is argued, that the principle of the relativity of motion played a very important role in the course of this revolution. In the first part of the text the problem of the system of reference is sketched; in the second part – the formulation of the principle of relative motion within the writings of Copernicus is discussed; in the last one – some consequences of this principle which are noticed in De revolutionibus are presented.
Nieinterwencjonistyczny model działania Boga w świecie przyrody
Pabjan, Tadeusz (Wydział Teologiczny Sekcja w Tarnowie Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, 2016)
Artykuł poświęcony jest problematyce działania Boga w świecie przyrody. Zaprezentowano w nim argumenty przemawiające za modelem nieinterwencjonistycznym, w którym zakłada się, że Bóg konsekwentnie respektuje porządek przyczyn i skutków wynikający z praw przyrody, i zamierzone przez siebie efekty uzyskuje bez naruszania tego porządku. Historia ewoluującego wszechświata, którą badają nauki empiryczne, jest w perspektywie teologicznej historią działania Boga, który stwarza świat i podtrzymuje go w istnieniu za pośrednictwem praw przyrody powodujących stopniowy rozwój wszechświata i ewolucję życia. W kolejnych częściach artykułu podjęta została problematyka praw przyrody, stwórczej obecności Boga w przyrodzie oraz działania Stwórcy dokonującego się za pośrednictwem przyczyn wtórnych (argument św. Tomasza). W zakończeniu wskazano na zalety modelu nieinterwencjonistycznego.
Postulaty nauk przyrodniczych pod adresem teologii stworzenia
Pabjan, Tadeusz (Wydział Teologiczny Sekcja w Tarnowie Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, 2013)
The Problem of the Beginning of the World in the Interpretation of Saint Thomas Aquinas
Pabjan, Tadeusz (The Pontifical University of John Paul II in Cracow, 2020)
This paper deals with Saint Thomas’s view of the problem of the world’s beginning, which consists in an alleged contradiction between religious truth about the creation of the world by God and Aristotle’s concept of the eternal existence of the world. According to Aquinas, such a contradiction is apparent, because the idea of creation is fundamentally different from the idea of beginning. The discussion of this issue is divided into three parts. At first, the historical background of the whole problem is presented. Then, Saint Thomas’s solution of the difficulty – included in his book De aeternitate mundi – is briefly discussed. Finally, it is argued that this solution can be inspiring for contemporary theologians.
Some remarks on the conflict between faith and science
Pabjan, Tadeusz (The Pontifical University of John Paul II in Cracow, 2016)
This paper deals with the conflict between faith and science. Since the issue is extensive, only selected aspects of this question are discussed. At first, the origin of the problem is outlined – it is argued, that the fundamental difference between the language and the method of science on one hand and of theology understood as a rational reflection on the truths of faith on the other is responsible for the conflict. Afterwards, two aspects of the conflict are presented – the first one concerns inconsistencies which appear on the plane of content – when some scientific statements or theorems seem to deny some theological claims; the second one involves differences in mentality and in worldview which appear on the plane of attitude. It is argued, that the content discrepancies can be eliminated with the help of two methods: of separation and of catharsis. But the differences in mentality which appear on the plane of attitude cannot be so easily eliminated. So finally the characteristics of these two different attitudes – of faith and of science – is discussed. It is argued, that a fundamental dissimilarity between the character of scientific knowledge (especially its empiricism) and of religious faith is a basic source of mutual estrangement and alienation.
Some Remarks on the Theological Interpretation of the Theory of Evolution
Pabjan, Tadeusz (The Pontifical University of John Paul II in Cracow, 2013)
This paper deals with the problem of alleged conflict between the theological idea of the creation of man by God and the scientific theories that explain the origin of the human body referring to the process of evolution. It is argued that there is no contradiction between these two domains and that there is no real conflict between the idea of creation and the theory of evolution. At first, the conception of evolution is introduced. Afterwards, the evolutionary creationism is presented as the theological doctrine which claims that God created man, using for this purpose mechanisms of evolution. It is argued that the Biblical account of creation must not be understood literally and that during the lecture of this account one should respect the interpretative principle of St. Augustine concerning metaphorical sense of some Biblical texts. Finally, a “method” of explaining of the emergence of the human body by a direct action of God (“God of the gaps”) is criticized.