Przeglądaj wg Autor "Wejman, Grzegorz"

Teraz wyświetlane 1 - 20 z 27

750-lecie powstania szczecińskiej kapituły kolegiackiej Św. Piotra Apostoła (Mariackiej)
Wejman, Grzegorz (Towarzystwo Naukowe KUL, 2013)
The Collegiate Chapter of St. Peter was founded on 18 April 1261 by Prince Barnim I and his wife Marianne, with the participation of Bishop Hermann von Gleichen (1251-1289). Two years later, on 8 July 1263, the same prince himself brought it to his newly-founded the Collegiate Church of St. Mary. The Chapter of St. Peter's/St. Mary's survived for 282 years. It was finally resolved in 1543 and its income was transferred to prince’s Pedagogium. The Chapter consisted of 12 canons, including six prelates. In the 13th century, the chapter’s income increased. To the income coming from two villages, 25 churches, a chapel, new sources were added. The chapter got privileged with an annual income of 30 Marks from the mint in Szczecin. Other new sources were as follows: land and rent of the 71 villages and two cities of Szczecin and Pyrzyce. Access to the Szczecin Basin in the vicinity of two villages: Stepnica and Świętowice and 37 churches (currently 10 of these localities is in Germany) as well a chapel were also sources of the chapter’s income in the sixteenth century. The chapter enjoyed a most beautiful church in Szczecin and the best school in the city. Provost of the chapter also participated in the territorial organization of the diocese, holding the office of Archdeacon. The chapter was also responsible for the growth of spiritual life in Szczecin, and influenced cultural development in the region, as borne out by a comprehensive book collection. At that time, Szczecin had a largest number of collegiate or monastic centres. 7 centres out of 70 in the Diocese of Kamień Pomorski were located in Szczecin. St. Mary’s collegiate was undoubtedly a leading centre among these.
Bazylika katedralna w Szczecinie
Wejman, Grzegorz (Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego, 2010)
The history of the church of st. James the Apostle is closely linked with the history of Western Pomerania. Although the temple suffered as a result of hurricane and military operations that left lasting signs, especially those with the greatest time of World War II and the political obstacles to the communist period - still exists. Unique character and richness raised it to the dignity: June 28th 1972 - the cathedral, and May 3rd 1983 - the cathedral basilica. From March 25th 1992, populary called ‘cathedral’ The dignity of the temple, beauty of its yard, architecture and wealth of facilities made it become a center of religious state, as well as a place of pilgrimage groups and individuals not only from Poland. Installed in 2008, the tower and the new organ, and including the floor added ever greater charm, and above all, the unique architectural and wood-carver’s achievements. For sure it would be valuable to give the first church in the Archdiocese of uniform style interior equipment (altar, pulpit and stalls). Also finding many sources and archival materials, which are probably now in Berlin, Bamberg and Greifswald, would increase our knowledge of this particular monument of West Pomerania.
Bezkompromisowa postawa biskupów Teodora Benscha i Wilhelma Pluty. Na drodze do stabilizacji organizacji kościelnej na Ziemiach Zachodnich
Wejman, Grzegorz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2022)
In 1956, the Gorzów Church had the first bishop in its history as a ruler. Unfortunately, the zealous pastoral ministry of Bishop Theodor Bensch was interrupted by his sudden death. Nevertheless, his work was beautifully continued and further developed by Bishop Wilhelm Pluta – today a Servant of God. The first bishops of the Gorzów Ordinariate wrote down a beautiful charter of pastoral ministry in the Gorzów Ordinariate – years 1956–1972. The first of them, Bishop Bensch, had a high ecclesiastical position because he was a long-time secretary of Primate Stefan Wyszyński. He also knew the backroom of the politics of the authorities and the methods of their conduct. These experiences, and above all great intellectual, pastoral, and organizational skills caused him to activate the church life of the Ordinariate. The authorities considered him to be a taciturn and faithful executor of “the orders of the Vatican and the church hierarchy.” Also, Bishop Pluta was always guided by the good of the Church and remained in close relations with the Primate of Poland, Cardinal Stefan Wyszyński. All of his pastoral ministry could be summed up in one sentence: “The shepherd’s great care for man.” The uncompromising nature of Bishop Pluta meant that in the 1960s the authorities considered him on par with the Przemyśl bishop, Ignacy Tokarczuk who was an “enemy of the communist authorities in Poland.” The attitudes of zealous shepherds were an invaluable contribution to the process of stabilizing the church organization in the Western Territories. Despite the double yoke, they did not have the certainty of the canonical stability that other bishops had under their feet. They were fought by the state authorities, but they survived and lived to see the long-awaited decision of Pope Paul VI in the papal bull Episcoporum Poloniae coetus of June 28, 1972, and the division of the great Gorzów Apostolic Administration into three dioceses: Gorzów Diocese, Koszalin-Kołobrzeg Diocese, and Szczecin-Kamień Diocese.
Biskupi kamieńscy w Golczewie
Wejman, Grzegorz (Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego, 2011)
Bishops of Kamień resided not only in Wolin, Kamień Pomorski, and Karlino, but also for a time in Golczewo. The first mention of the documents about “castrum Gülzow” comes from 1304 years and for purchase of the castle by Bishop Heinrich von Wachholtz. Bishops of Kamień living in it already in 1308 and stayed there probably by 1336 years. Because of not repaying the full amount knights Erhard and Wulfekin Schweling and Wedelsädt, the castle with all its assets are often changed its owners acting in the cause of the continuing emergence of debt, and the object of quarrels, feuds, liens and processes, even in the international arena and the universal church. So by 1363 years back administration of the aforementioned knights, then the jury of Kamień. In 1385, the bishop placed on lease Golczewo archdeacon from Uznam Helpte Philip and his brother Herman and his nephew Henry Wussow. In 1402 Golczewo be bought by Prince Bogusław Vili and remains in the hands, and his son Bogusław IX by 1436. This year, the castle returns again into the possession of bishops of Kamień. In subsequent years (1451-1502) re-enters the knight’s pledge of Eberstein family. Finally in 1502 the bishops of Kamień took it again by 1545 years, when the diocese as a result of secularization became the property of the prince, and in 1650 became the property of the electors of Brandenburg, although Duke Ernest Bogusław de Croy was using it formally until his death - for 1684. At that time, belonged to one of the largest, of significant military importance, not only episcopal castles, but also Western Pomerania.
Biskupi pomorscy z uwzględnieniem czasu protestantyzmu
Wejman, Grzegorz (Szczecińskie Wydawnictwo Archidiecezjalne „Ottonianum", 1993)
Die tausendjährige christliche Geschichte von Westpommern hat mit sich die großen Religions-, Kultur-, Organisations-, Gesellschaft – und Wirtschaftsänderungen beigebracht. Die pommerschen Bischöfe stehen im Mittelpunkt dieser Geschichte. Wir sind verpflichtet ihre Namen nie vergessen, wenn wir wichtig jede Epoche der vergangenen Zeit in ihren Verhältnissen bewerten wollen.
Biskupstwa katolickie na Pomorzu Zachodnim od X wieku do 1945 r.
Wejman, Grzegorz (Papieski Fakultet Teologiczny we Wrocławiu, 2004)
Działalność prorodzinna biskupa profesora Kazimierza Majdańskiego z perspektywy diecezji szczecińsko-kamieńskiej
Wejman, Grzegorz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2017)
Abp prof. dr hab. Kazimierz Majdański (+ 29 kwietnia 2007 roku) był człowiekiem służącym prawdzie. Wiedział, że służąc prawdzie, służy wolności, wyzwoleniu człowieka i narodów, a nade wszystko służy życiu i rodzinie. Zdrowe i silne Bogiem rodziny były jego największą troską. Na tym polu podjął wiele bardzo cennych inicjatyw, zarówno w przestrzeni Kościoła powszechnego, w Polsce, jak i w diecezji szczecińsko-kamieńskiej. Wśród nich można wymienić powołanie do istnienia: Instytutu Studiów nad Rodziną, Wspólnoty Świętej Rodziny, Wyższego Seminarium Duchownego, Domu Samotnej Matki, Caritas Diecezji Szczecińsko-Kamieńskiej, sanktuariów Maryjnych, to także sympozja naukowe i liczne publikacje naukowe na temat życia i rodziny, a nade wszystko niestrudzone zabiegi o to, aby diecezja szczecińsko-kamieńska i całe Pomorze Zachodnie spotkało się w Szczecinie z Janem Paweł II – papieżem rodzin. Ostatnia opublikowana wypowiedź abp. K. Majdańskiego niosła ze sobą jego życiowe wyzwanie: „Słuchać Boga, by żyć”.
Działalność religijno-społeczna Kościoła gorzowskiego w latach 1966–1972
Wejman, Grzegorz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2022)
Okres pomiędzy Milenium Chrztu Polski (1966) a bullą papieża Pawła VI Episcoporum Poloniae coetus (1972) obejmował rządy bp. Wilhelma Pluty i jego sufraganów: Jerzego Stroby i Ignacego Jeża. To w tym czasie widać szczególnie intensywne działania na rzecz normalizacji organizacji kościelnej na tych ziemiach. Zaś działalność religijno-społeczna Kościoła gorzowskiego, tak ważna w tym procesie normalizacji, skupiona była na: duszpasterstwie sakramentalnym i specjalnym; dwóch stowarzyszeniach katolickich – Bractwie Różańcowymi i Towarzystwie Przyjaciół KUL; instytucjach oświatowych – Wyższym Seminarium Duchownym, Studium Wiedzy Religijnym, ośrodku kształcenia katechetów oraz referacie miłosierdzia Bożego. Omawiana działalność opierała się głównie na parafiach. Wielką pomocą było posiadanie jednego wielkiego obiektu – Wyższego Seminarium Duchownego w Paradyżu. Stąd też zrozumiałym było wołanie bp. Wilhelma Pluty we Wrocławiu w 1970 r. o nowe diecezje, aby dostęp wiernych do swoich duszpasterzy był łatwiejszy.
Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim i Północnym do 1945 roku. Zarys problemu
Wejman, Grzegorz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2016)
Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim i północnym przechodziły zmienne koleje losu. Biskupstwo poznańskie, a potem metropolia gnieźnieńska zapewniały przestrzeń do coraz prężniejszego rozwoju Kościoła katolickiego. W tę przestrzeń należy wpisać także biskupstwa pruskie oraz diecezję chełmińską z metropolii ryskiej. Niestety, protestantyzm, który w XVI wieku zaistniał w Niemczech, dosięgnął wiele krajów europejskich, w tym również Księstwo Pomorskie, a z nim pomorski Kościół oraz Prusy i tamtejszy Kościół katolicki. Następne 400 lat charakteryzuje się ciągłym zmaganiem się o utrzymanie i odbudowę struktur organizacji Kościoła katolickiego i granic Polski, niestety, straconych w kolejnych rozbiorach. Rok 1945 przyniósł nową rzeczywistość polityczną, a zarazem kościelną. Odradzanie się Kościoła katolickiego w czasach reformacji umożliwiło jego pełny rozkwit po 1945 roku – ziemie te stały się polskie i katolickie.
Dzieje Zgromadzenia Sióstr Jezusa Miłosiernego w granicach dzisiejszej metropolii szczecińsko-kamieńskiej
Wejman, Grzegorz (Uniwersytet Szczeciński, 2019)
Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej metropolii szczecińskiej (od 25 marca 1992 r.), w skład której wchodzą: archidiecezja szczecińsko-kamieńska i diecezje koszalińsko-kołobrzeska i zielonogórsko-gorzowska przechodziły kilka reorganizacji, w wyniku której teren jej zmniejszył się z 44 836 km2 (1945 r.) do 37 199 km2 . Na tym obszarze po wojnie pozostały tylko 54 siostry z 5 zgromadzeń w 16 domach zakonnych, a obecnie w metropolii posługuje 807 sióstr zakonnych. Pośród wielu rodzin zakonnych znalazło się Zgromadzenie Sióstr Jezusa Miłosiernego, które coraz bardziej wyciska swój charyzmat również na tych ziemiach. Zgromadzenie to, cieszące się od 13 maja 2008 r. godnością instytutu zakonnego na prawach papieskich, liczy ok. 150 sióstr i posiada placówki na obu kontynentach Ameryki, w Afryce i Europie, w sumie w 14 państwach oraz 25 w Polsce. Niemniej najmocniej związane jest z terenami dzisiejszej metropolii szczecińsko-kamieńskiej. Tutaj ma Dom Generalny w Gorzowie Wlkp. i Dom Macierzysty w Myśliborzu, który wraz z kościołem tworzą Sanktuarium Bożego Miłosierdzia, i w sumie w 10 miejscowościach - 12 domów zakonnych: 4 w archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej, 6 w diecezji zielonogórsko-gorzowskiej i 2 w diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, co stanowi % wszystkich domów. To stwarza dobre możliwości do realizacji swojego charyzmatu - szerzenia kultu Miłosierdzia Bożego.
Kościelne dzieje miasta i gminy Węgorzyno
Wejman, Grzegorz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2013)
Kościelne dzieje gminy Węgorzyno obejmującej obszar pięciu parafii: Węgorzyno, Mieszewo, Runowo, Runowo Pomorskie i Sielsko są związane z dekanatem Łobez. Pod względem duszpasterskim, ale również i położenia (wspomniane parafie leżą w południowej części dekanatu), stanowią one pewną całość, której centrum jest miasto Węgorzyno. Na przestrzeni minionych 68 lat od zakończenia II wojny światowej posługującym tu 31 proboszczom i administratorom oraz 29 wikariuszom z Węgorzyna udało się dobrze rozwinąć życie religijne. Posługują oni obecnie 7571 wiernym. Świadczą o tym piękne i zadbane kościoły i kaplice (jest ich 24), a także frekwencja na Mszy św. od 25% w Węgorzynie i Mieszewie, poprzez 30% w Runowie Pomorskim i 35% w Runowie, nawet do 60% w Sielsku. Jest ona znacznie wyższa niż średnia w archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej. Również 11 powołań kapłańskich, w tym dwa zakonne, oraz po jednym na brata zakonnego i siostrę zakonną świadczą o żywotności tych wspólnot parafialnych. Ubogaceniem duchowym, ale również i kulturowym jest obecność od 2005 roku w Winnikach Ojców Cystersów.
Ksiądz Józef Anczarski – z Kresów Wschodnich na Pomorze
Wejman, Grzegorz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2019)
Ks. Józef Anczarski urodził się 18 lutego 1912 roku w Poczapach koło Złoczowa. Pierwszą wojnę światową, okres międzywojenny oraz drugą wojnę światową przeżył na Wschodzie. W 1946 roku został ewakuowany na Ziemie Zachodnie, do Wrocławia, a stamtąd udał się do Gorzowa Wlkp., gdzie posługiwał w kurii biskupiej. Następnie został skierowany przez biskupa do Trzebiatowa i Świnoujścia. Będąc jednym ze stu kapłanów archidiecezji lwowskiej, którzy przybyli na zachodnie rubieże Polski, zapisał piękną kratę kapłańskiego życia – mimo nieustannego szykanowania przez ówczesne władze Polski Ludowej – jako dyrektor, redaktor, proboszcz, czciciel Matki Bożej i przede wszystkim przyjaciel kapłanów. Zmarł 23 czerwca 2002 roku w wieku 90 lat. Został pochowany na świnoujskim cmentarzu przy ul. Karsiborskiej.
Milenium w administracji gorzowskiej
Wejman, Grzegorz (Uniwersytet Szczeciński, 2013)
W ordynariacie gorzowskim uroczystości milenijne miały miejsce 5 i 6 listopada 1966 r. Rozpoczęły się one wieczorem 5 listopada 1966 r. równocześnie w: Szczecinie, Gorzowie Wlkp., Międzyrzeczu i 21 większych parafiach diecezji: Barlinek, Dębno, Dobiegniew, Drezdenko, Kostrzyn, Myślibórz, Piła (parafia św. Antoniego i Świętej Rodziny), Pyrzyce, Słubice, Stargard Szcz. (parafia NMP i św. Jana), Strzelce Krajeńskie, Sulechów, Świebodzin, Wałcz (parafia św. Mikołaja i św. Antoniego), Winnica, Wschowa, Zielona Góra (parafia św. Jadwigi i Najświętszego Zbawiciela). Życzeniem księdza prymasa Polski S. Wyszyńskiego było, aby na szlaku obchodów Tysiąclecia Chrześcijaństwa w Polsce, obok stolic biskupich czy innych predysponowanych do tego miejscowości, znalazły się także 2 parafie ordynariatu gorzowskiego: Kamień Pomorski i Kołobrzeg. Ksiądz prymas odwiedził Kamień Pomorski 1 lipca 1967 r., a Kołobrzeg 2 lipca tegoż roku. Najlepszym ich podsumowaniem są słowa listu bp. Wilhelma Pluta do diecezjan: „Wszyscy Biskupi Goście jednomyślnie ocenili: Gorzowski obchód Milenium był z tych 22 obchodów chyba jednym z najpiękniejszych. A postawa Wasza kazała im orzec: kapłani i wierni diecezji gorzowskiej przekonali nas, że oni tu są u siebie, nie od 21 lat, ale od 1000 lat (…). Księdza prymasa szczególnie ujęła serdeczność, jakiej doznał w domu biskupim, i w spotkaniu się z kapłanami i tłumami wiernych”.
Misyjny szlak Apostoła Pomorza
Wejman, Grzegorz (Towarzystwo Naukowe KUL, 2009)
On 24 September 1972 the Primate of Poland, Cardinal Stefan Wyszyński issued a decree, in which he established Otto of Bamberg the second patron of the Szczecin-Kamień Diocese. 15 years later, on 11 June 1987, in Szczecin, Pope John Paul II asked for deep worship of the Bamberg Bishop Otto whose relics rest in the basilica in that city. Despite the stormy political and religious history of those lands on the Oder and the Baltic Sea the cult of St Otto still remains, and today it is even becoming more intensive. The figure of the bishop-missionary is still interesting for historians. The present article shows the mission trail of the Apostle of Pomerania. He made two evangelizing expeditions to West Pomerania: the first one from May 1124 to March 1125, and the second one from 19 April to 20 December 1128. To be sure, a bit of luck, and first of all the extraordinary qualities of his character, like mild temper and ability to win people’s favor along with the faith that the cause is a good one, ensured a happy end for the mission – Otto’s greatest achievement. Altogether he established 14 churches in 12 places. During the first mission he christened over 22 thousand Pomeranians. The result of his indefatigable missionary work was the Pomeranian Bishopric in Wolin; it was established by Pope Innocent II on 14 October 1140.
Modele chrystianizacji ludów basenu Morza Bałtyckiego – podobieństwa i różnice
Wejman, Grzegorz (Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej, 2014)
Misje to ewangelizacyjna działalność Kościoła wśród niechrześcijan (ad gentes), wynikająca z woli i polecenia Jezusa Chrystusa, wyrażona w nakazie misyjnym. Najpierw objęły one Europę. Chrystianizacja ludów Morza Bałtyckiego trwała ok. 600 lat. Rozpoczęła się na początku IX, a zakończyła się na początku XV w. Objęła ona plemiona germańskie – głównie Danię i Szwecję; plemiona i narody słowiańskie – Polskę, a głównie Pomorze oraz plemiona połabskie, a głównie Obodrzyców i Wieletów oraz narody bałtyckie – Prusów, Łotyszy, Estończyków, Finów oraz Litwinów i Żmudzinów. Misjonarze szli na te ziemie z orężem miecza, ale przede wszystkim Słowa Bożego; szli duchowni – zakonni i diecezjalni, kapłani oraz biskupi, a także ludzie świeccy: książęta oraz królowie. Wspólny cel, mimo różnych metod, niestety nieraz kontrowersyjnych, spowodował, że teren Morza Bałtyckiego, ostatni basen pogaństwa, szczęśliwie został przyjęty w orbitę wiary chrześcijańskiej. Chrystianizacja ludów Morza Bałtyckiego, miała różne oblicza; zarówno pełnej ewangelicznej gorliwości, jak i politycznego podboju. Oczekiwany sukces nastąpił, niemniej szkoda, że nieraz pozostawił po sobie ból i rozgoryczenie.
Ochrona funkcji wychowawczej rodziny w prawie kanonicznym i prawie polskim
Jaworski, Zbigniew; Wejman, Grzegorz (Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego, 2006)
Pięć lat Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Szczecińskiego. Zamierzenia i realizacja
Wejman, Grzegorz (Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego, 2009)
It was created on January 9, 2004 and developed very dynamically, both in terms of training staff - seven doctors obtained a D.Sc., the number of students - faculty has reached the desired number of 1,000 students and it is hoped that it will increase further; for new courses - from one to three - and this is a big success, and in the field of scientific publishing - the Resarch Committee for the Development of Science granted the first category and the Department received the PhD right - it is the result of hard work the majority of researchers.
Początki pomorskich katedr
Wejman, Grzegorz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2017)
Katedra (gr. kathedra – krzesło, siedziba) oznacza kościół biskupa diecezjalnego (łac. ecclesia cathedralis), arcybiskupa (archikatedra) lub patriarchy (kościół patriarchalny). Jako kościół biskupa jest zazwyczaj miejscem pochówku biskupów diecezjalnych. Termin „katedra” odnosi się również do konkatedry oraz prokatedry. Niekiedy katedra jest zwyczajową nazwą głównego kościoła miasta. Miniona 1050. rocznica chrztu Polski znalazła swoje szczególne miejsce w przestrzeni Poznania, Gniezna czy Ostrowa Lednickiego, ale rozszerzyła się również nad Odrę i Bałtyk. Kiedy powstało biskupstwo w Poznaniu, jej rządca rozciągał swoją jurysdykcję na cały kraj, czyli aż po Wolin. Kiedy zaś powstała metropolia gnieźnieńska, w jej skład weszło biskupstwo w Kołobrzegu. To tutaj, jak również później w Wolinie, a przede wszystkim w Kamieniu Pomorskim należy szukać początku pomorskich katedr. Dzisiaj nad Szczecinem i Koszalinem górują katedry, które w założeniach nie były nimi. Po pierwszej katedrze w Kołobrzegu nie ma śladu, podobnie po drugiej, wolińskiej, pozostał tylko krzyż z obeliskiem. Do naszych czasów przetrwała tylko katedra kamieńska, od 28 czerwca 1972 roku – konkatedra. Ona to powinna stać się oczkiem w głowie dla wszystkich mieszkańców Pomorza Zachodniego i nie tylko, gdyż lud pomorski, kochający piękno i muzykę, na to zasługuje. A od strony naukowej cenną byłaby publikacja naukowa, a także albumowa traktująca szeroko o tej jedynej na Pomorzu Zachodnim, budowanej od podstaw, katedrze.
Posługa sióstr zakonnych w placówkach społeczno-opiekuńczych Kościoła gorzowskiego
Wejman, Grzegorz (Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego, 2011)
After World War II in the Church of Gorzow were fifty four sisters of the five congregations in the sixteen religious houses. During the twenty seven so-called provisional church came over 650 nuns of 33 congregations and in the beginning of the seventies of the twentieth century amounted to more than 700 sisters. They came from thirty eight congregations, and lived in 100 homes. Joy of the Church and the faithful was the increasing number of sisters, but the fact became painfully forced changes by the State Authorities, the qualifications of their ministry. Their charisma could fulfil the early fifties of the twentieth century, especially to work for ‘Caritas’, after the death of Joseph Stalin and the political changes of the late fifties and sixties increasingly abandoned by their charisma to work in parishes and catechesis. Nevertheless the sisters wrote a great card here. Served in both the secular and the religious social welfare institutions such as hospitals, shelters parish houses, special for children and elderly and kindergartens.
Recenzja książki „Polskie drogi do wolności. Kronika Parafii Świętej Rodziny w Pile, 6 października 1978 – 18 Czerwca 1989”, wybór, wstęp i opracowanie Jarosław Wąsowicz SDB, Piła 2015, ss. 276
Wejman, Grzegorz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2016)