Polskie zwyczaje związane z umieraniem, a kształtowanie tożsamości w świetle życia i twórczości Zofii Kossak

Abstract

W twórczości Zofii Kossak spotykamy liczne opisy polskich zwyczajów związanych z umieraniem. Ukazuje ona między innymi znaczenie obecności przy umierającym, umierania jako czasu pojednania, śmierci we własnym domu, czuwania przy ciele zmarłego, obrzędów pogrzebu, stypy, Dnia Zadusznego i innych form pamięci o zmarłym. W perspektywie autorki te zwyczaje wypływają z rozumienia człowieka jako osoby żyjącej we wspólnocie. Pomagają człowiekowi odkrywać związek z żyjącymi wcześniej pokoleniami, z rodziną, sąsiadami, regionem i krajem. Chronią przed poczuciem wyobcowania, cynizmem, chronicznym lękiem, pragnieniem zemsty, rozpaczą. Zofia Kossak z szacunkiem odnosi się do zwyczajów chrześcijańskich, ale także wcześniejszych, z których wiele jest nośnikami trwałych wartości. Tym niemniej zwyczaje ludności chłopskiej są ukazywane w niewielkim stopniu.In the work of Zofia Kossak, we encounter numerous descriptions of Polish customs linked to dying. In particular, she shows the meaning of presence next to the dying person, dying as a time of reconciliation, dying in one’s home, vigil next to the body of the deceased, rituals connected to the funeral, wake, All Souls Day and other forms of remembering the deceased person. In the perspective of the author, these customs result from understanding humans as living in community. They help people discover the relationship with previous generations, with their family, with neighbors, the region and country. They protect them from feeling alienated, cynicism, chronic fear, desire for revenge, despair. Zofia Kossak refers to Christian customs with respect, but she does also to the ones that have existed before, many of which carry lasting values. However, customs of peasants are shown to little extent.