Prymas Stefan Wyszyński jako ordynariusz wiernych obrządku ormiańskiego. Szkic do dziejów religijnych diaspory Ormian polskich w latach 1957-1981

Abstract

Katolicy obrządku ormiańskiego po zakończeniu drugiej wojny światowej musieli opuścić swoje siedziby na południowo-wschodnich Kresach i osiedlić się w nowych granicach Polski. Od 1957 r. ich ordynariuszem – na mocy uprawnień nadzwyczajnych nadanych przez Stolicę Apostolską – był Prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński. Pod koniec lat pięćdziesiątych XX w. ukształtowały się dwa główne ośrodki religijne tego obrządku. Pierwszy wokół kościoła Trójcy Świętej w Gliwicach, który stał się sanktuarium Matki Bożej Łysieckiej. Do 1964 r. rektorem tej świątyni był ks. Kazimierz Roszko, a po jego wyjeździe za granicę ks. Kazimierz Romaszkan. Drugie centrum obrządku ormiańskiego stanowił kościół św. Piotra i Pawła w Gdańsku, gdzie od 1959 r. odbierał cześć cudowny obraz Matki Bożej Łaskawej ze Stanisławowa. Duszpasterzem Ormian polskich w Gdańsku był ks. Kazimierz Filipiak. Wśród problemów duszpasterskich na pierwszy plan wysuwały się brak własnych świątyń oraz malejąca liczba duchownych.

After the end of the Second World War, Catholics of the Armenian rite had to leave their homes in the territory of the south-eastern Borderlands and settle within the new borders of Poland. Under special authorisation granted by the Holy See, the Primate of Poland, Cardinal Stefan Wyszyński, became their ordinary in 1957. At the end of the 1950s, two main religious centres of this rite were formed. The first of them was centred on the church of the Holy Trinity in Gliwice, which became the sanctuary of Our Lady of Łysiec. Until 1964, the Rector of this church was Fr Kazimierz Roszko, and when he moved abroad, Fr Kazimierz Romaszkan. The second centre of the Armenian rite was the church of Saints Peter and Paul in Gdańsk, where a miraculous image of Our Lady of Grace from Stanislavov had been worshipped since 1959. In Gdańsk, the chaplain of the Polish Armenians was Fr Kazimierz Filipiak. The most important pastoral problems were the lack of churches of their own and a decreasing number of priests.