Osoba i metoda personacji

Abstract

The term “person” from the beginning was the foundation of both Christian anthropology and theology. Today, we are inclined to understand this notion in the way proposed by Karol Wojtyla and other representatives of the so-called Christian personalism. This paper has two goals: to familiarize the reader with a theory of the person (which had a significant influence on twentieth-century personalism), developed by nineteenth-century theologian and philosopher, John Henry Newman, and to describe and verify Newman’s “method of personation”. These two elements – the concept of the person and the method of personation – form an original and inspiring anthropology. While the first one is a kind of a classical theory of the person, the second is an important novelty in philosophy and theology. “Method of personation” is a very brave thesis that appears throughout the works of Cardinal Newman: the value of a theory largely depends on the authorities supporting it. Can the history and theology find evidence of the fundamental role of outstanding persons in identifying and spreading the truth?Pojęcie „osoba” od samego początku stanowiło fundament zarówno chrześcijańskiej antropologii, jak i teologii. Współcześnie skłonni jesteśmy rozumieć je w sposób zaproponowany przez Karola Wojtyłę i innych przedstawicieli tzw. personalizmu chrześcijańskiego. Niniejszy tekst ma dwa cele: zaznajomić czytelnika z nieco inną formą teorii osoby (która miała spory wpływ na dwudziestowieczny personalizm), rozwijaną przez dziewiętnastowiecznego teologa i filozofa, niedawno beatyfikowanego Johna Henry’ego Newmana, a także opisać i wstępnie zweryfikować zaproponowaną przez Newmana „metodę personacji”. Te dwa elementy – koncepcja osoby oraz metoda personacji – składają się na niezwykle oryginalny i inspirujący, a jednocześnie spójny personalizm. O ile pierwszy z nich stanowi rozwinięcie klasycznej teorii osoby, o tyle drugi jest istotnym novum w filozofii i teologii. „Metodą personacji” określa się bowiem bardzo odważną tezę przewijającą się w całej twórczości kardynała Newmana: wartość teorii w znacznym stopniu zależy od wartości autorytetów ją wyznających i wspierających. Czy w historii i teologii potrafimy znaleźć dowody potwierdzające fundamentalną rolę wybitnych jednostek w rozpoznawaniu i rozpowszechnianiu prawdy?