Rola Ducha Świętego w kaznodziejstwie protestanckim

Abstract

W obrębie protestantyzmu kaznodziejstwo traktowane jest jako główne zadanie Kościoła. Teologia luterańska widzi w kazaniu uobecnienie Chrystusa i źródło usprawiedliwiającej wiary rodzącej się ze słuchania i przyjęcia głoszonego słowa, jak też miejsce działania Ducha Świętego, który wznieca wiarę w tych, którzy słuchają Ewangelii. Dla ojca reformacji, Marcina Lutra, działanie Ducha Świętego jest ściśle związane z Ewangelią, która została przez Niego natchniona i dzięki Jego wsparciu może być w ogóle głoszona i słyszana. Zaś według Jana Kalwina, to Duch Święty jest prawdziwym nauczycielem (magister) i sprawcą (effector), który jako właściwy Autor kazania czyni zeń zbawcze wydarzenie. Przypisanie Trzeciej Osobie Boskiej istotnej roli w głoszeniu słowa Bożego zrodziło pytanie o to, co w kazaniu jest dziełem Boga, a co dziełem człowieka. Poszukiwania w tej materii takich dwudziestowiecznych teologów protestanckich jak Rudolf Bohren, Manfred Josuttis czy (późny) Karl Barth, doprowadziły do stworzenia teorii kaznodziejstwa opartej na paradygmacie pneumatologicznym. Jest ona próbą teologicznego uzasadnienia połączenia elementu boskiego i ludzkiego w kazaniu. To w Duchu Świętym, który chce działać w nas i poprzez nas (zasada teonomicznej obopólności), kaznodziejstwo, widziane jako leżące całkowicie w możliwościach Boga, staje się całkowicie rzeczą kaznodziei i rzeczą słuchacza, leży całkowicie w możliwościach człowieka zarówno w sztuce, jak i technice – pod warunkiem, że zarówno kaznodzieja, jak i słuchacz będą otwarci na Jego działanie. Homiletyka pneumatologiczna dała nie tylko odpowiedź na pytanie o stopień aktywności Boga i człowieka w procesie kazania, lecz także jeszcze wnikliwiej opisała przemożną rolę Ducha Świętego w kaznodziejstwie.

Within Protestantism preaching is regarded as the main task of the Church. Lutheran theology sees in the sermon the presence of Christ and the source of the justifying faith born of hearing and accepting the word proclaimed, as well as the place of the Holy Spirit who promotes faith in those who hear the Gospel. For the father of the Reformation, Martin Luther, the work of the Holy Spirit is closely related to the Gospel which was inspired by Him and thanks to His support can be preached and heard at all. And according to John Calvin, the Holy Spirit is a true teacher (magister) and perpetrator (effector) who, as the proper author of the sermon, makes it a saving event. Assigning the Third Person of God a vital role in proclaiming the word of God gave birth to a question about what is the work of God in the sermon and what is the work of man. The search for such Protestant theologians in the 20th century as Rudolf Bohren, Manfred Josuttis and (late) Karl Barth led to the creation of the theory of preaching based on the pneumatological paradigm. It is an attempt to theologically justify the connection of the divine and human elementsin the sermon. It is in the Holy Spirit who wants to act in us and through us (the principle of the theonomical reciprocity), preaching, seen as completely lying in God’s possibilities, becomes the preacher’s thing and the thing of the listener, lies entirely in the possibilities of man (both skills and technique) – provided that both the preacher and the listener are openfor His actions. The pneumatological homiletics gave not only an answer to the question about the level of God’s and man’s activity in the process of preaching, but also even more insightfully described the overwhelming role of the Holy Spirit in preaching.