Nałożenie rąk w liturgii święceń w pierwszym tysiącleciu (część II: średniowiecze)

Abstract

The aim of this article is to show the origin and theological meaning of the gesture of laying on hands, as well as its place in the structure of ordination celebrations in the first millennium. Referring to the history of the liturgy of ordination allows us to answer the question of how, in the Middle Ages, the gesture of placing hands was marginalized and obscured with new elements coming from different Western liturgies, such as anointing, handing over of robes or the ceremonial handing in of the insignia. The author uses liturgical sources (sacramentaries and Ordines Romani) and on their basis he follows the transformations in the structure of the liturgy of ordination. In the Roman liturgy until the 10th century, i.e. until the acceptance by Rome of the “Roman-Germanic Pontificate,” created in Mainz in 950, the gesture of laying on hands and the prayer of ordination constituted a specific core of the whole celebration of ordination. The analysis of the Ordines Romani also confirms the practice of using this liturgical gesture. However, here it is rarely mentioned explicitly. The absence of reference to this is indicative of the weakening of the ecclesiological meaning of the gesture of laying on of hands.

Celem artykułu jest ukazanie genezy i sensu teologicznego gestu nałożenia rąk, jak również jego miejsca w strukturze celebracji święceń w pierwszym tysiącleciu. Sięgnięcie do historii liturgii święceń pozwala udzielić odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób doszło w średniowieczu do marginalizacji i przysłonięcia gestu nałożenia rąk nowymi elementami pochodzącymi z różnych liturgii zachodnich, takimi jak namaszczenie, przekazanie szat czy uroczyste wręczenie insygniów. Autor artykułu sięga do źródeł liturgicznych (sakramentarze i Ordines Romani) i w oparciu o nie śledzi zachodzące zmiany w strukturze liturgii święceń. W liturgii rzymskiej aż do X wieku, czyli do przyjęcia przez Rzym powstałego w Moguncji w roku 950 „Pontyfikału rzymsko-germańskiego” gest nałożenia rąk i modlitwa święceń stanowiły swoisty rdzeń całej celebracji święceń. Także analiza Ordines Romani potwierdza praktykę stosowania tego liturgicznego gestu. Jednak już rzadko mówi się tam o nałożeniu rąk w sposób wyraźny. Brak wzmianki na ten temat świadczy o osłabieniu wymowy eklezjologicznej gestu nałożenia rąk.