Spirala pomówień czy walka o dusze? Wokół polityki na ambonie w kazaniu radiowym arcybiskupa Teodorowicza

Abstract

Problem zaangażowania duchownych w politykę nie tylko dziś budzi wielkie emocje. Wydaje się, że cennym przyczynkiem w badaniach nad zagadnieniem dopuszczalności polityki na ambonie może być casus transmitowanego przez Polskie Radio kazania pasyjnego wygłoszonego przez arcybiskupa Józefa Teodorowicza w 1938 roku. Przestrzegając przed ateizacją młodzieży wiejskiej, arcybiskup lwowski obrządku ormiańskokatolickiego wkroczył na delikatne pole polityki, nazywając uniwersytety ludowe „zatrutą szkołą”. Przykład wywołał lawinę protestów i spore emocje polityczne, a w ustach kaznodziei okazał się chyba przykładem zbyt mocnym i osobistym. Incydent w żadnej mierze nie pomniejsza znaczenia, jakie kazania arcybiskupa Teodorowicza zajmują w historii polskiego kaznodziejstwa. Fakt powstania swoistej spirali pretensji i pomówień, którą może spowodować wypowiedź w radiu, zwraca jednak uwagę na konieczność troski o dobro każdego odbiorcy, czy będzie nim działacz uniwersytetów ludowych, czy też wierny Kościoła katolickiego.

Priests’ involvement in politics stirs up intense emotions today as well as in the past. It seems that the casus of the sermon for Lent delivered by archbp. J. Teodorowicz and broadcast on the Polish Radio in 1938 may represent a valuable contribution to the research on admissibility of politics on the pulpit. In his sermon the Lvov’s archbishop of Armenian-Catholic Rite entered the delicate field of politics by calling peasant universities “poisoned schools”. That bold statement triggered an avalanche of protests and aroused quite a lot of political emotions. It seems that these words proved to be too strong and personal on the lips of a preacher. That incident, however, does not diminish the significance of archbishop’s sermons in the history of Polish preaching. Nevertheless, it shows that since a radio statement can cause such a spiral of grudges and slanders, the preacher should consider the feelings of every listener, whether a peasant university’ activist or a faithful of the Catholic Church.