Empatia rodziców a postrzegane przez nich znaczenie niepełnosprawności dziecka

Abstract

Wprowadzenie: Niepełnosprawność to złożone zjawisko, mające istotny wpływ na specyfikę funkcjonowania systemu rodzinnego. Ponadto, jest to stan, który nie dotyczy tylko samego dziecka, ale również dotyka innych członków systemu i otrzymuje subiektywnie przypisaną przez rodziców i inne krewnych wartość, która jest silnie związana z cechami psychologicznymi osoby i, w konsekwencji, wpływa na jej funkcjonowanie. Analiza literatury wskazuje na istotę oceny znaczenia choroby dziecka przypisywanego przez rodzica dla funkcjonowania systemu rodzinnego i zjawisk w nim występujących. Dodatkowo zwraca się uwagę na źródła sformułowanego znaczenia, podkreślając istotę czysto subiektywnych czynników, a także cech osobowości, w tym między innymi empatii. Cel: Głównym celem badania było określenie związku między empatią rodziców a ich oceną znaczenia choroby dziecka. Dodatkowym celem przeprowadzonych analiz było ustalenie różnic płciowych w wymiarach empatii oraz subiektywnie przypisywanym znaczeniu choroby dziecka przez obu rodziców. Metodyka: W badaniu wzięły udział 33 matki i 33 ojców dzieci z niepełnosprawnością. Do przeprowadzenia badania użyto następujących narzędzi: badawczych: Skala Wrażliwości Empatycznej oraz Skala Oceny Choroby, zmodyfikowana na potrzeby badania, która mierzy znaczenie choroby dziecka dla rodzica. Wyniki: Uzyskane wyniki wskazują, że osobista przykrość ojców jest predyktorem postrzegania przez nich choroby dziecka jako straty, a osobista przykrość i przyjmowanie perspektywy okazały się predyktorami postrzegania choroby jako zagrożenia. Zaobserwowano także predykcyjną rolę empatii w traktowaniu choroby dziecka jako wyzwania oraz przypisywaniu mu pozytywnej wartości, jednak nie udało się ustalić, który z wymiarów empatii stanowi predyktor. Ustalono również, że osobista przykrość ojców stanowi predyktor postrzegania choroby dziecka jako wyzwanie przez matkę. Wnioski: W niniejszym badaniu wyciągnięto wniosek, że empatia ogólnie uwrażliwia na problem choroby dziecka, niezależnie od jej wymiaru.

Disability is a complex phenomenon that has a significant impact on the specificity of the family system. Moreover, it is a condition that does not affect only the child itself, but also receives a subjectively assigned meaning by parents and other relatives, which remains strongly connected with the psychological characteristics of a person and, consequently, affects its functioning. The analysis of the literature indicates the importance of the issue of parents’ assessment of the meaning of their child’s illness, which affects the nature of the family system and the phenomena occurring in it. Additionally, attention is paid to the sources of the formulated meaning, emphasizing the importance of purely subjective factors, as well as personality traits, including, among others, empathy. The main aim of this study was to examine the relationship between parents’ empathy and their assessment of the meaning of their child’s illness. An additional aim of the present analyses was to determine gender differences on empathy dimensions and in the subjectively attributed meaning of the child’s illness by both parents. 33 mothers and 33 fathers participated in the study. The following research instruments were used: The Empathic Sensitivity Scale and the Disease-Related Appraisals Scale, modified for the purpose of the self-report study, which tests the importance of the child’s illness to the parent. The results obtained indicate that fathers’ personal distress is a predictor of their perception of their child’s illness as a loss, and personal distress and perspective taking were found to be predictors of perceiving illness as a threat. A predictive role for empathy in treating the child’s illness as a challenge and attributing positive value to the child was also observed, but it was not possible to determine which dimension of empathy was a predictor. Fathers’ personal distress was also found to be a predictor of mothers’ perception of their child’s illness as a challenge. In the present self-report study, a general conclusion was drawn that empathy generally sensitizes to the problem of child illness regardless of its dimension.