Konsequenzen der Unterscheidung zwischen der Christologie »von oben« und der Christologie »von unten« in der Soteriologie

Abstract

Rozróżnienie na chrystologię „odgórną” i „oddolną” może rodzić pewne nieporozumienia, gdy sugeruje ono istnienie dwóch odrębnych typów refleksji chrystologicznej. W rzeczywistości chrystologia „oddolna”, zaczynająca się od refleksji nad historycznie egzystującym człowiekiem Jezusem, i chrystologia „odgórna”, wychodząca od faktu posłania Syna Bożego w „ciało grzeszne” (2 Kor 5,21) powinny być sobie nawzajem podporządkowanymi drogami myśli chrystologicznej, powinny oświetlać jedną tajemnicę Chrystusa. W artykule podjęto próbę analizy, czy ów podział „odgórny” – „oddolny” nie wprowadza jednak już z istoty swojej pewnego rozdźwięku w ujęcie tajemnicy Chrystusa; analizie zostaje poddana jednak nie sama chrystologia, lecz soteriologia, która jest z nią istotnie związana, a w której to wspomniane rozróżnienie także znalazło zastosowanie. Zaprezentowane zostają dwie książki: Soteriologia Juergena Werbicka i Chrystologia fundamentalna Karla-Heinza Ohliga, w których rozróżnienie na soteriologię „odgórną” i „oddolną” jest wyraźnie podkreślane, w każdej jednak w odmienny sposób. Te dwa przykłady pozwalają zrozumieć, że tendencja do odróżniania „odgórny” – „oddolny” ma swoje korzenie w myśli pooświeceniowej i w idącej za nią krytyce tradycyjnej soteriologii. To właśnie wyraźna świadomość historyczna, rozbudzone podejrzenie projekcji w odniesieniu do nauki o zbawieniu i stojąca u podstaw tychże kantowska rewolucja teoriopoznawcza skłaniają do wyróżnienia tego, co historycznie weryfikowalne i dla Feuerbacha „mało podejrzane” z historii Jezusa. W taki sposób pojawia się soteriologia „oddolna”, która według Werbicka musi otwierać wiarygodnie na treści soteriologii „odgórnej”, według Ohliga zaś jest ona soteriologią jedyną krytycznie akceptowalną. W artykule została postawiona teza, że już samo wymienione rozróżnienie w soteriologii wprowadza nieporozumienie w spojrzeniu na zbawcze znaczenie Chrystusa. Sugeruje ono bowiem myląco, że można oddzielnie mówić o zbawczym znaczeniu „człowieka Jezusa” i oddzielnie – wcielonego Syna Bożego. Na tle takiego nieporozumienia płynącego z typowo nowożytnego sposobu pytania o rzeczywistość Bożą widać wyraźnie integralne spojrzenie autorów Nowego Testamentu, którzy nie stawiają, rzecz jasna, pytań z doby Oświecenia, lecz przeżywają w sposób niepowtarzalny obecność Boga działającego w Chrystusie i temu dają świadectwo: Zbawicielem jest Bóg działający w Chrystusie.