The religious meaning system as a conceptual construct of interdenominational approach: A psychological analysis

Abstract

The concept of religiosity as a system of meanings represents an interesting attempt to study the phenomenon of religion from the perspective of cognitive psychology, which considers the way in which individuals think and perceive reality. The religious meaning system can be conceptualised as an idiosyncratic system of beliefs concerning oneself, others, and relationships with the world, the essential feature of which is an inherent connection to the sacred sphere. Careful structural and functional analysis of the religious meaning system leads to the conclusion that it offers significant potential for application in interdenominational research within various Christian denominations. Justifications for this include the presence of the concept of a personal God, an inclusive nature in terms of doctrines and principles of faith, the absence of specific reference to particular cultural or historical traditions, and a holistic, global perspective on religious practices. The validity of using the religious meaning system in interdenominational research is confirmed by empirical research results, which have been conducted not only among Catholic groups, but also among Protestant denominations. This confirms that religiosity, expressed through the prism of the system of meanings, has a broader scope of application, unrestricted to any single Christian denomination. In practical terms, the concept of the religious meaning system and the questionnaire based on it provide methods for the empirical measurement of the psychological determinants of religious beliefs and convictions across different denominations. Furthermore, they offer the possibility of utilizing the meaning system to assess the structure and function of religiosity within religious groups, as well as to understand the psychological consequences of religion for well-being and mental health.

Koncepcja religijności jako systemu znaczeń stanowi interesującą próbę badania fenomenu religii z punktu widzenia psychologii poznawczej, która uwzględnia sposób, w jaki człowiek myśli i pojmuje rzeczywistość. Religijny system znaczeń można określić jako idiosynkratyczny system przekonań dotyczących własnej osoby, innych ludzi i relacji ze światem, którego istotną cechą jest nieodłączny związek ze sferą sacrum. Uważna analiza strukturalna i funkcjonalna religijnego systemu znaczeń prowadzi do wniosku, że oferuje on dużą szansę zastosowania w badaniach międzywyznaniowych, w ramach różnych denominacji chrześcijańskich. Jako uzasadnienie można podać: obecność koncepcji osobowego Boga, inkluzyjny charakter w kontekście dogmatów i zasad wiary, brak specyficznego odniesienia do konkretnych tradycji kulturowych lub historycznych, a także spojrzenie na praktyki religijne w holistycznym, globalnym kontekście. Zasadność użycia religijnego systemu znaczeń w badaniach międzywyznaniowych znajduje swoje potwierdzenie w wynikach badań empirycznych, które zostały wykonane nie tylko w grupach katolików, ale i także wyznań protestanckich. Potwierdza to, że religijność, wyrażana przez pryzmat systemu znaczeń, posiada szerszy zakres zastosowania, nieograniczony do żadnego pojedynczego wyznania chrześcijańskiego. W wymiarze praktycznym koncepcja religijnego systemu znaczeń i bazujący na niej kwestionariusz dostarczają sposobów dla empirycznego pomiaru psychologicznych uwarunkowań wierzeń i przekonań religijnych w różnych wyznaniach. Ponadto oferują możliwość wykorzystania systemu znaczeń w oszacowaniu struktury i funkcji religijności w grupach religijnych, a także zrozumienia psychologicznych konsekwencji religii dla dobrostanu i zdrowia psychicznego.