System propagandy a rozwój mediów w nazistowskich Niemczech w świetle „Dzienników” J. Goebbelsa

Abstract

Historia III Rzeszy posiada jeszcze wiele aspektów, które czekają na swoje wyjaśnienie bądź doprecyzowanie. Dotyczy to zwłaszcza aspektów społecznych i psychologicznych prowadzenia wojny. Jak to się mogło stać, że w obliczu pewnej klęski i beznadziejnej sytuacji na frontach zarówno armia niemiecka jak i naród nadal stawiali opór. Nowe światło rzucają na to „Dzienniki” jednego z najbliższych współpracowników Hitlera – J. Goebbelsa. Odnalezione na początku lat 90. XX w. w tajnych rosyjskich archiwach wojskowych doczekały się swojego krytycznego wydania kilka lat temu. J. Goebbels jawi się w nich jako wirtuoz propagandy w służbie zła. To jego działania w dużej mierze tak skutecznie podsycały opór Niemców. J. Goebbels z jednej strony stał się autorem wielu, do dziś wykorzystywanych chwytów marketingu politycznego (np. sposób zarządzania sytuacją kryzysową po klęsce pod Stalingradem) czy promotorem wielu wynalazków w zakresie rozwoju mediów (m.in. wspierał prace nad taśmą magnetyczną i stereofonią). Nie tylko wiedział co powiedzieć Niemcom, ale także jak do tego wykorzystać najnowocześniejsze w tamtym czasie środki społecznego przekazu.The history of the Third Reich still has many aspects that are waiting to be explained and clarified. This concerns in particular the social and psychological aspects of warfare. How could this happen that, facing a disaster and hopeless situation at the fronts, both German army and nation still resisted. A new light on this is shed by “The Diaries of Joseph Goebbels”, one of Hitler’s closest collaborators. The original text, found in secret Russian military archives in the early 1990s, saw its critical edition done a few years ago. J. Goebbels appears in them as a virtuoso of propaganda in the service of evil. This was his actions that, for the most part, fuelled so effectively the resistance of Germans. On the one hand, J. Goebbels was the author of many political marketing tricks, being still in use (e.g. the way in which the crisis situation after the defeat at Stalingrad was managed), or a promoter of many inventions in the field of media development (among others, supported the works on magnetic tape and stereophony). He not only knew what to tell Germans but also how to use the most modern at that time means of social communication for this purpose.