Deutsche, polnische und tschechische Katholiken: Kardinal Bertram, Bischof Adamski und ihr Kampf um das Olsaland

Abstract

Pełna dynamicznych przemian historia Kościoła na terenie Zaolzia w latach 1938-1945 miała szczególny przebieg z powodu etnicznej różnorodności tego regionu, którą stanowili Polacy, Niemcy i Czesi. Od 1918 Zaolzie znajdowało się pod czeską władzą, a zostało włączone do Polski jesienią 1938 roku w wyniku decyzji podjętej na konferencji w Monachium. Jeśli chodzi o organizację kościelną, stanowiło część dużej niemieckiej diecezji wrocławskiej, znajdującej się pod jurysdykcją kard. Adolfa Bertrama. Zaolzie po włączeniu do Polski znalazło się pod zarządem biskupa katowickiego Stanisława Adamskiego. Istniejące od 1918 roku napięcia w sferze politycznej, wzrosły po roku 1938. Również w katolickich parafiach zdarzały się konflikty, szczególnie podczas niemieckich i czeskich nabożeństw. Po niemieckim ataku na Polskę w 1939 roku Trzecia Rzesza przejęła administrację Zaolzia, wprowadzając ograniczenia dla Polaków i Czechów. W 1940 Zaolzie wróciło do diecezji wrocławskiej. W artykule zostały omówione najważniejsze kierunki przemian.

The changing church history of the Olsaland from 1938 to 1945 was characterized by a special development due to the ethnic composition of the Poles, Germans and Czechs. Since 1918 under Czech rule, it fell to Poland in the autumn of 1938 through the Munich Conference. Ecclesiastically, it belonged to the great German diocese of Breslau jurisdictioned by Adolf Cardinal Bertram. With the change to the Polish state area, the jurisdiction fell under Stanislaus Adamski, bishop of Katowice. Politically, since 1918 enormous tensions among all three groups of the population have been intensified since 1938. Also in the parishes of the Catholic Church there were disputes, especially in the German and Czech worship services. With the German attack on Poland in 1939, the Third Reich took over the administration of Olsaland with all restrictions against the Polish and Czech population. In 1940, church membership also changed from Katowice to Breslau. The paper examines the most important development lines.