Kim są „psy” w Ap 22,15? Lektura terminu οἱ κύνες w greckim antycznym kontekście kulturowym

Abstract

Prezentowany artykuł zajmuje się analizą motywu psa w Ap 22,15 w kontekście kulturowym starożytnej Grecji. Analiza stanu badań pokazała, że egzegeci w interpretacji terminu οἱ κύνες odwołują się przede wszystkim do tekstów paralelnych znajdujących się w samej Biblii (oraz literaturze pozabiblijnej). Taka interpretacja nie wyczerpuje jednak bogactwa znaczeniowego metafory psa. Ten sam tekst czytany przez chrześcijan, którzy mieli za sobą doświadczenie kultury hellenistycznej, otwiera się na nowe znaczenia. Zdaniem autora artykułu chrześcijanie wywodzący się z kultury hellenistycznej mogli widzieć motyw psa w powiązaniu z zalotami o charakterze pederastycznym, gdzie stanowił on uosobienie starszego partnera w tej relacji – tzw. erastesa. Takie rozumienie metafory psa ma u swoich fundamentów odwołanie się do polowania, które stanowiło ważny element życia antycznych Greków. W literaturze greckiej oraz w malarstwie wazowym, przedstawiając homoseksualne zaloty starszych (erastesów) względem młodszych (eromenosów), odwoływano się do idei polowania. Widoczne jest to w ikonografii, gdzie sceny ukazujące pederastię często zawierają motyw psa, oraz w literaturze, gdzie wysiłki erastesa ukazane są na podobieństwo polowania. Autor Apokalipsy, umieszczając „psy” pośród kategorii ludzi wykluczonych z udziału w Mieście Świętym, pokazał, że praktyki pederastyczne zamykają dostęp do wspólnoty nowego Ludu Bożego.

The presented article deals with the metaphor of “the dog” in Rev 22:15 upon the cultural background of Ancient Greece. The analysis of the state of research has shown that exegetes interpreting the term οἱ κύνες refer primarily to parallel texts found in the Bible itself (and in extra-biblical religious literature). However, such an interpretation does not exhaust the richness of meaning of the metaphor of “the dog.” The same text read by Christians who have had a previous experience of Hellenistic culture opens up new ways for the exploration of new meanings of “the dog” metaphor. According to the author of the article, Christians originating from Hellenistic culture could see the motif of “the dog” in connection with pederastic courtship, where it was the embodiment of an older partner in this relationship – the socalled erastes. This understanding of the metaphor of “the dog” is based on the reference to hunting, which was an important part of the life of ancient Greeks. In Greek literature and in vase painting, when presenting the homosexual courtship of the elder (erastes) towards the younger (eromenos), one often referred to the idea of hunting. This is evident in iconography, where scenes of pederasty often employ motifs of a dog, and in literature, where erastes’ efforts are depicted in the likeness of hunting. The author of Revelation, placing “dogs” among the categories of people excluded from participation in the New Jerusalem, showed that pederastic practices prevent access to the community of God’s new people.