The role of intergroup behaviour in promoting tolerance

Abstract

Głównym zadaniem niniejszego artykułu jest zbadanie roli, jaką spełniają zachowania międzygrupowe w budowaniu i rozwijaniu tolerancji. We współczesnym świecie grupy ludzi nie funkcjonują w izolacji, lecz powiązane są siecią wzajemnych relacji w wymiarze społecznym, ekonomicznym czy zawodowym. Z jednej strony mamy do czynienia z zachowaniami altruistycznymi i pomocnymi, ale i z drugiej strony nierzadkie są przypadki agresji, naruszania podstawowych praw człowieka oraz uprzedzeń etnicznych i rasowych. Ten stan rzeczy stanowi impuls do zajęcia się zagadnieniem tolerancji z punktu widzenia mechanizmów międzygrupowych. W oparciu o dane psychologii społecznej tolerancja może posiadać dwa znaczenia. Z jednej strony tolerancja jest rozumiana jako postawa akceptacji zachowań, wartości i przekonań innych ludzi. W tym sensie termin ten posiada pozytywne znaczenie i wiąże się ściśle z zachowaniami, zarówno w obrębie grupy społecznej, jak i między grupami. W drugim znaczeniu tolerancja jest postawą przeciwną nietolerancji i odnosi się do powstrzymywania się od zachowań agresywnych, a także wymuszonego tolerowania zachowań politycznych, etycznych czy religijnych, które w gruncie rzeczy nie akceptujemy. W porównaniu z poprzednim znaczeniem tolerancja posiada tutaj negatywne konotacje. Na bazie analizy danych psychologii społecznej wyróżniono cztery zasadnicze formy działań, dzięki którym możliwe jest budowanie i promocja tolerancji: redukcja uprzedzeń, kontakt międzygrupowy, rozwijanie współpracy oraz efektywna komunikacja. Powyższe działania, oparte w dużym stopniu na psychologicznych i socjologicznych mechanizmach funkcjonowania grup, pozwalają na budowanie dojrzałych relacji między grupami, nawiązywanie przyjaznych stosunków i propagowanie wzajemnej tolerancji. Możliwości zmniejszenia uprzedzeń poprzez ich kwestionowanie z punktu widzenia moralności i prawa okazują się być bardzo skuteczne. Nawiązywanie kontaktów między grupami pomaga w burzeniu murów wzajemnej nieufności i ksenofobii. Z tym wiąże się rozwijanie współpracy międzygrupowej, co prowadzi do efektywniejszego gospodarowania dobrami, wzajemnego poznawania się, a w konsekwencji do praktykowania tolerancji w konkretnych działaniach. We wszystkich tych działaniach ważną rolę odgrywa komunikacja społeczna, poprzez którą ludzie są w stanie wyrazić swoje myśli i uczucia w dojrzały i tolerancyjny sposób.