Wytyczne Konferencji Episkopatu Polski dotyczące dochodzenia wstępnego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny contra sextum wobec małoletnich. Glosa do obowiązujących przepisów

Abstract

The protection of minors and their equivalents is one priority of current church legislation. The norms regulating the procedure in cases of reports of clerical sexual crimes against children and adolescents are present in both general and particular legislation. Acting under the order of the Congregation for the Doctrine of the Faith, the Polish Bishops’ Conference issued guidelines in 2014 on preliminary canonical investigations of clerical accusations regarding acts against the sixth commandment of the Decalogue with a minor under the age of eighteen. These guidelines were subsequently amended twice in 2017 and 2019. They contain standards for the appropriate response to reports of crimes contra sextum with minors committed by clergy or other persons acting in the church structures. They also regulate the procedures for providing assistance to victims and define the principles of prevention and formation for the priesthood and religious life. For this reason, they pursue the goals indicated by the Holy See’s Dicastery; however, the legislation included errors that may cause difficulties in interpreting and applying the guidelines. There are noticeable terminological inaccuracies and inconsistencies with the norms of common law. They mainly concern the material scope of crimes contra sextum with minors and the entity capable of committing such crimes. They also appear in the area of formal law, in particular the rules of conducting preliminary investigations. There are also noticeable inconsistencies with the Polish penal code. It seems necessary to amend the Guidelines so that they are consistent with the common law, particularly with the amended Book VI of the Code of Canon Law which contains penal norms. It is worth focusing on assistance to victims and the prevention and methods of dealing with perpetrators of sexual crimes against minors and their equated persons.

Ochrona małoletnich i osób z nimi zrównanych stanowi jeden z priorytetowych aspektów aktualnego prawodawstwa kościelnego. Normy regulujące postępowanie w przypadkach doniesień o przestępstwach seksualnych duchownych wobec dzieci i młodzieży obecne są zarówno w ustawodawstwie powszechnym, jak i partykularnym. Działając na mocy zlecenia Kongregacji Nauki Wiary, Konferencja Episkopatu Polski wydała w 2014 r. Wytyczne dotyczące wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią poniżej osiemnastego roku życia, które następnie dwukrotnie – w 2017 i 2019 r. – nowelizowała. Wytyczne te zawierają normy dotyczące właściwego reagowania na doniesienia o przestępstwach contra sextum z małoletnimi popełnionych przez duchownych lub inne osoby działające w strukturach kościelnych. Regulują także procedury zapewniania pomocy pokrzywdzonym oraz określają zasady profilaktyki i formacji do kapłaństwa i życia zakonnego. Z tej racji realizują cele wskazane przez dykasterię Stolicy Apostolskiej. Prawodawca nie ustrzegł się jednak błędów, które mogą powodować trudności w interpretowaniu i stosowaniu Wytycznych. Zauważalne są nieścisłości terminologiczne oraz niespójność z normami prawa powszechnego. Dotyczą one szczególnie zakresu materialnego przestępstw contra sextum z osobami małoletnimi oraz podmiotu zdolnego do popełnienia tego typu przestępstw. Występują również w obszarze prawa formalnego, a zwłaszcza zasad prowadzenia dochodzenia wstępnego. Zauważalne są także niezgodności z polskim kodeksem karnym. Wydaje się konieczne dokonanie nowelizacji Wytycznych, tak by wykazywały spójność z prawodawstwem powszechnym, a zwłaszcza ze znowelizowaną księgą VI Kodeksu Prawa Kanoniczego zawierającą normy karne. Warto rozważyć ich skoncentrowanie na pomocy ofiarom, profilaktyce oraz sposobach postępowania ze sprawcami przestępstw seksualnych wobec małoletnich i osób z nimi zrównanych.