„– Są znaki na niebie/ – Tak, prawie same spacje”. S@crum ponowoczesne w najnowszej literaturze polskiej

Abstract

Najnowsza poezja nadzwyczaj często sięga po sferę sacrum, robi to jednak w nietypowy, odważny sposób. Wiersze T. Pióry, K. Niklasińskiego, B. Sadulskiego, J. Bargielskiej, P. Sarny, R. Honeta, J. Kapeli, J. Stefko i wielu innych poetów XX (i XXI wieku) pełne są odwołań do sfery sacrum. Wśród celów, jakie przypuszczalnie każą artystom sięgać po elementy związane z sacrum i umieszczać je w ponowoczesnym, pozornie niedostosowanym semantycznie i stylistycznie kontekście, wskazać można m.in. próbę wyrwania literackiego dialogu z transcendencją z ram form skostniałych stylistycznie oraz odpowiedniego wyjaskrawienia owej skostniałości. Strategię taką można jednocześnie postrzegać jako usiłowanie mające na celu zastąpić (wyeliminować przez zgorszenie) odbiorców przywiązanych do norm tradycyjnych nowym typem odbiorcy, którego nie jest w stanie zrazić łamanie społecznego tabu.

The author wants to show it would be a substantial simplification to say that in the contemporary culture we are facing the end of the dialogue with transcendence. Such a dialog is still taking place although different are the ways of its presentation in the texts of culture. The cited works sketch an interesting feature of contemporary culture in which the semantics of the term sacrum has come full circle, starting to mean according to the former etymology and the meaning scope encompassing both what is sacred and what is labeled as impious (cursed, profanum ). The observed phenomenon may be regarded as a form of deliberate scandalisation performed by means of offering the recipient a type of message and means of expression striking at a certain social taboo.