Ugarycka idea boskiego gniewu

Abstract

Idea gniewu bożego, a w ugaryckiej tradycji religijnej gniewu bóstw, jest w miarę szeroko poświadczona i zobrazowana w tekstach o charakterze narracyjnym. Z perspektywy przestrzeni ideowej można wskazać na dwie odmienne sfery, w których idea ta została usytuowana. Jedną jest „teosfera”, czyli świat bóstw, a drugą „antroposfera”, czyli zespół idei wyrażających świat ludzi. W niniejszym opracowaniu zostały przedstawione i przeanalizowane wybrane teksty z Cyklu Baala oraz z poematów Kirta i Aqhat. Ich podział oraz kolejność są oparte na wzmiankowanym rozróżnieniu sfery boskiej i ludzkiej. Przywołane i przeanalizowane zostały sceny, w których pojawia się motyw boskiego gniewu. Na ich podstawie zostały wydobyte różne elementy tego gniewu, poczynając od jego przyczyn, poprzez etapy jego realizacji, aż po konsekwencje. Została również podjęta próba usytuowania tych motywów we właściwym mu kontekście teologicznym lub mitologicznym. W „teosferze” gniew przyjmuje konotacje przede wszystkim związane z walką bóstw, czyli teomachijne, z pewnym nawiązaniem do aspektów kosmogonicznych. Tymczasem w świecie ludzi gniew sytuuje się w kontekście, do pewnego stopnia, teofanicznym w przypadku Anat oraz rytualnym w przypadku Aszirat. Gniew bóstw wyraża jeden z aspektów relacji pomiędzy nimi i stanowi ponadto ważny atrybut wybranych bóstw.

The idea of God’s wrath – and in the Ugaritic religious tradition, the anger of the deities – is fairly widely attested and illustrated in ancient narrative texts. From the perspective of the ideological space, one can point to two different spheres in which it was situated: the theosphere, or the world of deities, and an anthroposphere, aset of ideas expressing the world of people. In this study, selected texts from the Baal Cycle and from the poems Kirta and Aqhat have been presented and analyzed, their division and order of presentation based on the distinction between the divine and human spheres. In scenes where the theme of divine anger appears, elements of this anger are examined as to its causes, through the stages of its implementation, to the consequences. An attempt was made to situate these motifs within the theological or mythological context proper to each. In the theosphere, the anger adopts connotations, above all the theomachia ones with a certain reference to cosmogonic aspects. Meanwhile, in the world of people, anger situates itself in atheophany-like context in the case of Anat, and a ritual context in the case of Athirat. The wrath of the deities expresses one aspect of the relationship between them but is also a special attribute of particular deities.