Egzystencjalna aplikacja dogmatu na przykładzie Thomasa Mertona

Abstract

Współczesna teologia kładzie bardzo silny akcent na egzystencjalny wymiar wiary. Wielkie prace teologiczne ubiegłego wieku skupiają się na antropologicznej sferze wiary. Unaoczniają nam to chociażby dokonania takich teologów jak Karl Rahner czy Hans Urs von Balthasar. Teologia bowiem potrzebuje zakorzenienia w ludzkiej egzystencji, gdyż rodzi się ona w wyniku odczytania objawienia konkretyzującego się w życiu ludzkim. Niestety bardzo często dogmaty są traktowane przez katolików jako abstrakcyjne formuły mające niewielki związek z życiem duchowym. Współczesne propozycje teologiczne poprzez zakorzenienie w tzw. zwrocie antropologicznym rzeczywiście zdają się bliższe życiu. Niemniej jednak, pomimo swojego egzystencjalnego ukierunkowania, pozostają one nadal w dużej mierze produktem intelektualnych rozważań. W tym kontekście (dążenia do zespolenia nauki wiary z praktyką życia) bardzo cenna wydaje się teologia mistyków i mistrzów duchowych, którzy nie zajmowali się profesjonalnie tą dziedziną, a jednak dzięki swojemu doświadczeniu duchowemu byli doskonałymi teologami. Jednym z takich mistrzów był Thomas Merton, którego zapiski pokazują, w jaki sposób teologia wyjaśniająca podstawowe dogmaty chrześcijańskie, takie jak dogmat trynitarny i chrystologiczny, może być nie tyle rozważaniem doktrynalnym, ile opisem doświadczenia duchowego. Ponadto tego typu teologia jest bardzo ściśle zharmonizowana z codziennym doświadczeniem świata, przez co może nam pomóc tak przyjmować prawdy wiary, by to przyjęcie prowadziło do głębokiego doświadczenia duchowego.

The contemporary theology puts a stress on the existential dimension of the faith. The great theological works of the last century focus on the anthropological aspect of the faith which has been shown by the works of Karl Rahner, Hans Urs von Balthasar and others. The theology does need to have roots in the human existence, for it begins in the reading of the Revelation concretised in the human life. Unfortunately, the dogmas are very often considered by Catholics as abstractive formulas hardly linked with the inner life. The contemporary theological proposals, thanks to some implantation in so-called anthropological tur n, seem to be really closer to the life. However, in spite of their existential direction, they remain products of intellectual speculations. In this context (i.e. tendency to join the faith teaching with the practice) the theology of the mystics and spiritual masters seems to be very useful since they did not practise the theology professionally but yet were perfect theologians thanks to their experience. T. Merton was one of such masters. His writings show how the theology explaining the fundamental dogmas (like Trinitarian or Christological dogmas) may be not so much a doctrinal investigation as a spiritual experience. Moreover, such theology is very strongly harmonised with the daily experience of the world and that is why it may help us accept the truths of the faith in the way they lead us to a deep spiritual experience.