Il senso cristologico-ecclesiologico dell’ammonizione rivolta a Pietro da Gesù (Mt 16, 23/Mc 8, 33)

Abstract

The synoptic Gospel tradition of Matthew and Mark has passed on harsh words which Jesus addressed at Peter (Mt 16: 23 and Mk 8: 33). The First of the Apostles was reprimanded soon after he had professed his faith. Such a context as well as the overtone of Jesus’ words make them an interesting pericope both for exegesis and theology, allowing a theologian to draw important conclusions for Christology and Ecclesiology. Indeed, this moment of the Gospel more distinctly reveals the Christ mystery as well as the mystery of what it means to be his disciple. Therefore there is “something more” revealed about Christ himself as well as “something more” about the Church as the community of Jesus’ disciples. In this paper, the author analyzes the meaning of the admonition. In order to do it, he discusses the sense of Jesus’ words in the contexts of both Matthew and Mark, pointing to similarities and differences between their accounts. He also proposes a new translation of the analyzed words, different from the commonly accepted one. Finally, the author presents his most important conclusions and questions arising when reading the aforementioned pericopes, as well as their christological and ecclesiological consequences.

Tradycja ewangeliczna dwóch Ewangelii synoptycznych (wg Mateusza i Marka) przekazała ostre napomnienie Jezusa, z którym zwrócił się On do Piotra (por. Mt 16, 23/Mk 8, 33). Napomnienie to zostało skierowane do Pierwszego z Apostołów zaraz po jego wyznaniu wiary. Tak kontekst, jak również ton tych słów czyni z nich interesujący fragment zarówno dla refleksji o charakterze egzegetycznym, jak również teologicznym pozwalając wyciągnąć znaczące wnioski o charakterze chrystologiczno-eklezjologicznym. Można bowiem powiedzieć, że właśnie w tym momencie w wyraźniejszy sposób zostaje objawiona tajemnica Chrystusa i zarazem tajemnica bycia Jego uczniem, a więc zostało objawione coś „więcej” o samym Chrystusie i coś „więcej” o Kościele jako wspólnocie Jego uczniów. W niniejszym artykule autor podejmuje się analizy znaczenia tego napomnienia. W tym celu omawia znaczenie słów Jezusa w kontekście każdej ze wspomnianych Ewangelii. Kontekst ten wskazuje, że chodzi tu przede wszystkim o objawieniowy wymiar tej perykopy. Następnie, powołując się na argumenty o charakterze gramatycznym, kontekstualnym i opinie innych autorów, autor niniejszego artykułu proponuje inne tłumaczenie napomnienia Jezusa niż to przyjmowane powszechnie – takie, w którym wybrzmiewa nakaz pokornego kroczenia za Chrystusem aż po krzyż, a nie takie, które nakazuje Piotrowi po prostu oddalić się. Wyżej wskazana interpretacja omawianego fragmentu pozwala wyciągnąć wnioski tak o charakterze chrystologicznym, jak i eklezjologicznym. Do pierwszych należy zaliczyć wskazanie, że tajemnica Chrystusa zostaje w pełni objawiona dopiero wraz z wydarzeniem paschalnym, gdy „wszystko się wypełniło”. Ściśle powiązany jest z tym wniosek o charakterze eklezjologicznym, w którym autor wskazuje, że uczeń Chrystusa, reprezentowany w osobie Piotra, może otworzyć się na pełnię tego objawienia tylko w wiernym podążaniu za Panem aż po misterium krzyża i po udział w nim. Powyższa interpretacja omawianego tekstu stawia również pytania o charakterze chrystologicznym i eklezjologicznym, na które tekst ewangeliczny nie odpowiada, lecz które trzeba określić inspirującymi dla refleksji teologicznej: w jakim sensie tajemnica Paschy objawia „coś więcej” z tajemnicy Chrystusa? Na czym polega ten krok, który uczeń Jezusa winien zrobić, by pójść za Nim do końca? Dlaczego pełnia tajemnicy Chrystusa nie jest dostępna bez „wejścia” z Nim w tajemnicę Paschy?