Kościół jako społeczność teokratyczna. Aktualność postulatów odnowy życia eklezjalnego w świetle „O pięciu ranach Kościoła świętego” Antonia Rosminiego (1)

Abstract

W niezwykle szerokim spektrum naukowych zainteresowań bł. Antonia Rosminiego – włoskiego kapłana, filozofa, teologa, polityka i intelektualisty – poczesne miejsce zajmuje jego refleksja eklezjologiczna. Pomimo krytyki, niezrozumienia i wręcz prześladowania ze strony niektórych ludzi Kościoła, pozostał wiernym jego synem, co potwierdził swoim heroicznym posłuszeństwem wobec papieża i jego decyzji. Nad Oblubienicą Chrystusa podejmował zarówno refleksję socjologiczną, wypracowując pojęcie „wspólnoty teokratycznej”, jak i teologiczną, tworząc oryginalną koncepcję eklezjologiczną. W jednym ze swoich najważniejszych dzieł: O pięciu ranach Kościoła świętego, wskazał na najważniejsze choroby i słabości toczące Mistyczne Ciało Chrystusa. Zdaniem filozofa ze Stresy należą do nich: oddzielenie ludu od duchownych w sprawowaniu kultu, niedostateczne wykształcenie księży i zakonników, brak jedności pomiędzy biskupami, nadmierny wpływ władz świeckich na nominacje biskupie oraz zbytnie przywiązanie duchownych do dóbr materialnych. W swojej książce wskazał również adekwatne sposoby leczenia poszczególnych ran Kościoła. Echa jego koncepcji odnowy eklezjologicznej można odnaleźć zarówno w dokumentach Soboru Watykańskiego II, jak i w teologii posoborowej. W części pierwszej artykułu autor podaje genezę postulatu reformy Kościoła, jaka powinna mieć miejsce „wewnątrz Kościoła”.

In the unusually wide spectrum of scientific interests of Bl. Antonio Rosmini – an Italian priest, philosopher, theologian, politician and intellectual, his ecclesiological reflection takes pride of place. Despite criticism, misunderstanding and even persecution by some people of the Church, he remained a faithful son, which he confirmed with his heroic obedience to the Pope and his decisions. He undertook both a sociological reflection on the Bride of Christ, developing the concept of “theocratic community”, and a theological one, creating an original ecclesiological concept. In one of his most important works, The Five Wounds of Holy Church, he indicated the most important diseases and weaknesses affecting the Mystical Body of Christ. According to the philosopher from Stresa, they include: the separation of the people from the clergy in worship, insufficient education of the clergy, lack of unity between bishops, excessive influence of secular authorities on bishop’s appointments, and excessive attachment of clergy to material goods. In his book, he also indicated adequate methods of treating particular wounds of the Church. Echoes of his concept of ecclesiological renewal can be found both in the documents of the Second Vatican Council and in post-conciliar theology. In the first part of the article, the author presents the genesis of Rosmini’s postulate to reform the Church “in the Church”.