Ekofilozofia a filozofia prawa rozumianego jako forma symboliczna

Abstract

This article aims to find the paradigm of ecophilosophy in the philosophy of symbolic forms in the context of law. At the time of the article, ecophilosophy needed an introduction, and it needed to be defined within the scope of the philosophy of law. First, the symbolic universe was presented as the starting point for the search for this paradigm. The world in which the animal symbolicum lives differs significantly from the world of other organisms because only man lives in the symbolic universe. The symbolic universe was defined as a world consisting not only of material reality but also of numerous networks formed by symbols such as language, myth, and religion. Humankind recognized reality differently but also co-creates it.Next, Ernst Cassirer’s philosophy of symbolic forms was presented in more detail with particular emphasis on law. The philosopher identified nature as the sphere of lawfulness, and he acknowledged the wisdom of nature manifesting itself in harmony and biodiversity. He looked for sources of natural human rights. Man as an animal symbolicum should participate as the co-creator of the great masterpiece of creation. This act of co-creation included morally righteous actions, as well as establishing the appropriate content of law. Consequently, according to the philosophy of symbolic forms related to ecology, the guiding principle – a paradigm in the relationship between man and nature – should be the principle of personal, social, and state responsibility for nature. I called this principle the pneumocentrism paradigm of ecophilosophy. Additionally, I looked for acceptance or rejection of this principle, including in court rulings in Poland. I noted that in some ways the existence of this principle is considered desirable; however, its implementation may become a difficult task for mankind. Among other things, humankind desires to satisfy their own needs and faith quickly in future technological possibilities as a way to reduce its destructive actions towards nature in the present.

Celem artykułu jest określenie paradygmatu ekofilozofii w filozofii form symbolicznych w kontekście prawa. Konieczne zatem było przybliżenie, czym jest ekofilozofia, a także co leży w zakresie zainteresowań filozofii prawa. W pierwszej kolejności przedstawiono symboliczne uniwersum jako punkt wyjścia do poszukiwań tego paradygmatu. Świat, w którym żyje animal symbolicum, znacząco różni się od świata innych organizmów, gdyż tylko człowiek żyje w symbolicznym uniwersum, świecie składającym się nie tylko z materialnej rzeczywistości, ale także wśród licznych sieci utkanych przez symbole, takie jak język, mit, religia. W związku z tym człowiek inaczej poznaje rzeczywistość, a także ją współtworzy. Następnie przedstawiono bliżej filozofię form symbolicznych Ernsta Cassirera ze szczególnym uwzględnieniem prawa. Filozof wskazywał na przyrodę jako sferę praworządności, uznawał mądrość przyrody objawiającą się harmonijnością i bioróżnorodnością. Poszukiwał źródeł naturalnych praw człowieka. Człowiek jako animal symbolicum powinien przyczyniać się do współtworzenia tego wielkiego dzieła stworzenia, w tym poprzez działania prawe moralnie, a także stanowienie odpowiedniej treści prawa. Tym samym zgodnie z filozofią form symbolicznych w odniesieniu do ekologii, naczelną zasadą-paradygmatem w relacji człowiek–przyroda powinna być zasada odpowiedzialności osobistej, społeczeństwa i państwa za przyrodę. Zasadę tę nazwałam paradygmatem pneumocentryzmu ekofilozofii. Następnie poszukiwałam akceptacji bądź odrzucenia tej zasady, w tym w orzecznictwie sądowym w Polsce. Zauważyłam, że w pewien sposób istnienie tej zasady jest uznawane za pożądane, jednakże jej wdrożenie może stać się trudnym zadaniem dla ludzkości z uwagi m.in. na chęć człowieka do szybkiego zaspokajania potrzeb i wiarę w przyszłe możliwości technologiczne, które mają zredukować jego niszczące działanie wobec przyrody w teraźniejszości.