Chrześcijańska praktyka postu w starożytności oraz we wczesnym średniowieczu

Abstract

Chrześcijanie pierwszych wieków stosowali różne rodzaje postu i poddali refleksji wpływ praktyk indywidualnych na swoje wspólnoty. Zróżnicowane formy postu wywoływały bowiem napięcie: to, co było dobre dla jednych, nie musiało być dobre dla drugich. Należało zatem znaleźć równowagę pomiędzy zbyt przesadnym a niedostatecznym wysiłkiem ascetycznym. Dlatego w tradycji cenobitycznej zalecało się post umiarkowany. Wśród osób świeckich post podlegał dostosowaniu w zależności od wieku, płci, jak również rodzaju pracy. Św. Grzegorz z Nyssy wyjaśnia, że ostatecznym celem postu nie jest umartwienie ciała, ale ułatwienie funkcjonowania duszy. Obawiał się on przesadnego dobrobytu i braku dyscypliny, jak również ascetycznych skrajności, które czynią duszę „przygnębioną, chorowitą i bezsilną do służby”. Można stwierdzić, że po wielu doświadczeniach z postem starożytność chrześcijańska osiągnęła długo poszukiwaną równowagę, którą przekazała średniowieczu i czasom nowożytnym.

Christians of the first centuries used different types of fasting and reflected on the impact of the respective practices on their communities. Various forms of fasting caused tension, because what was good some, did not necessarily have to be good for others. It was, therefore, necessary to find a balance between too excessive and insufficient ascetic efforts. That is why, the coenobitic tradition recommended to fast moderately. Among the laity fasting had to be adjusted according to the age, sex, and type of work. St. Gregory of Nyssa explains that the ultimate goal of fasting is not mortifying the body, but facilitating the functioning of the soul. He feared excessive wealth and lack of discipline, as well as ascetic extremes that make the soul “depressed, sickly and impotent to serve.” It can be argued that after many experiences with fasting Christian antiquity reached the long-sought balance that was handed down to the Middle Ages and modem times.