Kulturowa i religijna funkcja cmentarza

Abstract

The cemetery is a place where the sacred and the profane, cultural and religious values overlap. The aim of the following work is a synthetic portrayal of the cultural and religious roles of the cemetery. Their presentation will be based on history divided into five periods characterised by inhumation practices: prehistoric burial, necropolis outside city limits, cemeteries within city limits, burial in churches, modern cemeteries outside city limits. Apart from several exceptions the analysis focuses on burials on the Western European territory. It utilises the source material and the methodology of humanist studies (archeology, history, culture and religion studies) and theology. The location and characteristics of a necropolis has always been shaped by the specific culture of the given community, religious tradition, worldview, geography as well as sanitary considerations. In this sense cemeteries constitute monuments of civilizations, cultures and religions. Despite the changing rules of inhumation throughout time it can be stated that the cultural and religious roles of the cemetery are elementary and irreplaceable. The two roles overlap and creatively cooperate.

Cmentarz jest przestrzenią przenikania się profanum i sacrum, wartości kulturowych i religijnych. Celem niniejszego opracowania było syntetyczne ukazanie kulturowej i religijnej funkcji cmentarza. Zostały one przedstawione na kanwie dziejów, które podzielono na pięć charakterystycznych dla praktyk inhumacyjnych okresów: pochówki prehistoryczne, nekropolie poza miastem, cmentarze w miastach, pochówki w kościołach, nowe cmentarze poza miastem. Poza nielicznymi wyjątkami, w niniejszym opracowaniu ograniczono się głównie do analiz pochówków na terenie Europy Zachodniej. Wykorzystano materiał źródłowy i metodologię nauk humanistycznych (archeologii, historii, nauk o kulturze i religii) oraz nauk teologicznych. Na umiejscowienie i kształt nekropolii miała zawsze wpływ określona kultura danej społeczności, tradycja religijna, względy światopoglądowe, geograficzne i sanitarne. W tym sensie cmentarze są pomnikami cywilizacji i kultury oraz religii. Mimo zmieniających się w ciągu dziejów zasad inhumacji można stwierdzić, że kulturowa i religijna funkcja cmentarza należą do podstawowych i niezastępowalnych. Wzajemnie się przenikają i twórczo kooperują.