Teologia „communio” według kard. Josepha Ratzingera (Benedykta XVI) i pytanie o urzędy/posługi w polskim duszpasterstwie parafialnym

Abstract

Developing the so-called communio-ecclesiology (Communio-Ekklesiologie), Cardinal Joseph Ratzinger pointed out that “the Church should not speak mainly about itself, but about God”. Bearing in mind this methodological assumption, the author of this article is going to analyse numerous writings by Card. Joseph Ratzinger ‒ at present Pope Emeritus Benedict XVI, in order to present the essence of his teaching about the Church as communio and to see what such image of the Church means to the priests’ praxis, especially in terms of the laity’s ministry and participation in the liturgy in the Polish pastoral reality. The first part of the article presents Ratzinger’s fundamental teachings about the Church understood as communio. In the second part, one can find out about the tasks/ministries through which lay people may participate in Christ’s only priesthood. Ratzinger’s criticism on perceiving the laity’s active participation (participatio actuosa) in the liturgy as having only a practical dimension is presented in the third part of the article. The last part includes conclusions for shaping and understanding ministries in particular churches, supported by the words written by Ratzinger himself: ‟Proper education for liturgy should not consist in learning and practising external acts, but in joining the essence of action, i.e. the transforming power of God, which is constitutive for the liturgy and, through liturgical action, wants to transform us and the surrounding world”. Where practical issues become more important than theology, the Church viewed as the community of salvation becomes, at the most, an institution offering a rich variety of religious services.

Kardynał Joseph Ratzinger, rozwijając tzw. tzw. communio-eklezjologię (Communio-Ekklesiologie), wskazywał, że „Kościół nie powinien mówić głównie o sobie, lecz o Bogu”. Mając w perspektywie to założenie metodologiczne, będziemy chcieli w niniejszym artykule wydobyć z licznych pism kard. Josepha Ratzingera, obecnie papieża-seniora Benedykta XVI, istotę jego nauczania o Kościele jako communio oraz zobaczyć, jakie znaczenie ma ten obraz Kościoła dla duszpasterskiej praxis, szczególnie w kontekście posług i uczestnictwa świeckich w liturgii, zwłaszcza w polskiej rzeczywistości duszpasterskiej. Pierwsza część artykułu ukazuje fundamenty nauczania Ratzingera o Kościele rozumianym jako communio. W drugim punkcie możemy zobaczyć, poprzez jakie zadania/posługi świeccy uczestniczą w jednym kapłaństwie Chrystusa, aby w punkcie trzecim została ukazana Ratzingerowska krytyka praktycystycznego rozumienia aktywnego uczestnictwa (participatio actuosa) świeckich w liturgii. W ostatnim punkcie zostały wydobyte wnioski dla kształtowania i rozumienia posług w konkretnym duszpasterstwie parafialnym, gdzie istotne są słowa zapisane przez samego Ratzingera: „Należyte wychowanie do liturgii powinno polegać nie na uczeniu się czynności zewnętrznych i ćwiczeniu się do nich, lecz na włączaniu się w konstytutywną dla liturgii istotę actio, czyli w przemieniającą moc Boga, która przez pośrednictwo akcji liturgicznej pragnie przemieniać nas samych i świat”. Tam, gdzie praktycyzm staje się ważniejszy od teologii, tam Kościół rozumiany jako wspólnota zbawienia staje się co najwyżej instytucją z bogatą ofertą usług religijnych.