Patriotyzm konstytucyjny współczesnej Europy w ujęciu Jürgena Habermasa

Abstract

W dyskursie społecznym i politycznym na przestrzeni wieków zastanawiano się jaki ustrój państwowy będzie miał najlepsze założenia funkcjonalne, ale też będzie mógł w pełni zaspokoić pragnienia obywateli wynikające z ich praw. Jednak te opinie były bardzo podzielone. W wielu sytuacjach zastanawiano się czy ustrój autorytarny nie jest lepszy od demokratycznego, czy władza nad narodem i państwem ma być złożona w ręce jednostek czy raczej ma zostać powierzona ludziom delegowanym ze społeczeństwa w celu reprezentowania całości obywateli. W tych dywagacjach zastanawiano się również czy państwo i jego funkcjonowanie ma być oparte na etniczności i tradycji narodowej czy raczej na ustawie zasadniczej, która wszystkich obywateli będzie traktować tak samo bez względu na kulturę i tradycję jaką cześć z nich reprezentuje. W tych rozważaniach szczególne miejsce we współczesnej filozofii, ale też socjologii zajmuje koncepcja patriotyzmu konstytucyjnego Jürgena Habermasa, który stara się poczynić starania, aby tworząc obraz państwa odejść od jego etniczności i kultury narodowej, a budować go na podstawie obiektywnych aktów prawnych, które będą wszystkich mieszkańców obowiązywać jednakowo. W tym miejscu należy zadać kilka pytań stanowiących pewne hipotezy pracy. Czy założenia tej koncepcji mogą zostać w pełni zrealizowane i wykorzystane w tworzeniu Unii Europejskiej i jej dalszych przekształceniach strukturalnych i instytucjonalnych? I wreszcie jaka będzie przyszłość koncepcji patriotyzmu konstytucyjnego współczesnej Europy?

In the social and political discourse over the centuries, there was an ongoing discussion on the state system that would have the best functional assumptions, but also would be able to fully satisfy the desires of citizens arising from their rights. However, these opinions have always been very divided. On many occasions, it was considered whether the authoritarian system is better than the democratic one, whether the power over the nation and the state is to be placed in the hands of individuals or rather to be entrusted to the people delegated from society in order to represent the whole of the citizens. In these discussions, it was also considered whether the state and its functioning should be based on ethnicity and national tradition, or rather on the basic law, which will treat all citizens equally regardless of the culture and tradition that some of them represent. In these considerations, the concept of “constitutional patriotism”, developed by Jürgen Habermas, occupies a special place in contemporary philosophy, but also in sociology. He strives to create an image of state that is alienated from his ethnicity and national culture and built on the basis of objective legal acts that would apply to all residents equally. At this point several questions should be asked to constitute the hypothesis. Can the assumptions of this concept be fully implemented and used in giving foundation of the European Union and its further structural and institutional transformations? And finally what will be the future of the concept of constitutional patriotism in the contemporary Europe?