Topos w filmie. Rys teoretyczny o argumentacyjnej funkcji toposu

Abstract

Celem artykułu jest prezentacja jednego ze sposobów retorycznego argumentowania w filmie. Podjęta została próba wyjaśnienia tego, czym jest topos w filmie i jakie pełni w nim funkcje. Analizie poddano znane i rozpoznawalne toposy w kinie gatunków (np. bohater samotny w westernie) i ich „topiczną wędrówkę”. Rozpoznawalnym toposem w filmie faktów i fikcji jest topos twarzy, który jest składnikiem tzw. struktur afektywnych. Rozważaniom teoretycznym i analizie tego typu toposu w filmie (fikcji i filmie faktów) została poświęcona główna część artykułu. Nadrzędną funkcją toposu w filmie jest wpływanie na skuteczność komunikacyjną. Powszechnie znane i rozpoznawalne toposy pozwalają retorowi (twórcy filmu) nawiązać kontakt z widzem. Topos jest również kojarzony z patosem, dlatego w artykule pojawiły się uwagi związane z retoryczną funkcją movere. Autorka posługuje się wiedzą z zakresu badań nad filmem i retoryką, które mają światowy zasięg i rozpoznawalność.The aim of the article is to present one of the methods of rhetorical argumentation in the film. An attempt was made to explain what the trop in the film is and what functions it performs in it. The well-known and recognizable topoi in cinema genre (eg a lonely hero in a western) and their “evolution of trop” were analysed. The trop recognizable in the film of facts and fiction is the trop of the face close-up, which is a component of the so-called affective structures. The main part of the article is devoted to theoretical considerations and analysis of this type of trop in a film (fiction and film of facts). The prime function of the trop in the film is to influence the effectiveness of communication. The wellknown and recognizable topoi allow the rhetorician (the filmmaker) to establish contact with the viewer. Trop is also associated with pathos; therefore, the article contains comments related to the rhetorical function of movere. The author uses knowledge in the field of film research and rhetoric, which has a global reach and recognition.