Malarz Erazm Prezbiter. Pomiędzy legendą a rzeczywistością – przyczynek do biografii

Abstract

Odnalezione niedawno w Archiwum Archidiecezjalnym w Przemyślu przez autora artykułu dokumenty historyczne pozwalają na uzupełnienie, jak i sprostowanie niektórych szczegółów biografii malarza Erazma. Pochodził z Nowego Miasta k. Przemyśla; był księdzem (diecezjalnym a nie zakonnym); od grudnia 1602 roku altarzystą ołtarza Różańca Najświętszej Maryi Panny w kościele parafialnym w Nowym Mieście k. Przemyśla; od kwietnia 1612 r. proboszczem w Błozwik. Nowego Miasta. Tam zmarł niedługo przed 23 września 1620 r. (a nie przed 1614 r. jak podawano dotychczas). Z okoliczności związanych z wykonaniem jego testamentu jednoznacznie wynika, że zanim został księdzem był żonatym. Miał dwóch synów: Pawła i Jana. Z dorobku malarskiego ks. Erazma zachować się miały do obecnych czasów jedynie dwa obrazy Madonny z Dzieciątkiem, otoczone kultem w kościołach Leżajska (farnym i klasztornym o. Bernardynów). Świeże ustalenia potwierdzają, iż jego dziełem (co kwestionują niektórzy historycy sztuki) jest też malowany na desce tryptyk z Gniewczyny z 1593 roku, przechowywany w Muzeum Archidiecezjalnym w Przemyślu. Wskazuje na to niedwuznacznie jego podpis wraz z datą, umieszczony na jednym z czterech zachowanych obrazów, zawierający nieznane dotąd fakty z jego życia: „Erasmus Pictor Neapolitanus. Anno Domini 1593 junij 23 die” (Erazm Malarz rodem z Nowego Miasta. Rok Pański 1593 dnia 23 czerwca).

Historical documents recently found in the Archdiocesan Archives in Przemyśl by the author of the article allow to supplement and correct some details of the biography of Erasmus the Painter. He was born in Nowe Miasto near Przemyśl; he was a priest (diocesan, not a religious priest); from December 1602, an altarist of the altar of the Rosary of the Blessed Virgin Mary in the parish church in Nowe Miasto near Przemyśl; from April 1612 he was a parish priest in Błozwia near Nowe Miasto. He died there shortly before September 23, 1620 (and not before 1614 as previously reported). From the circumstances related to the execution of his last will, it is clear that he was married before becoming a priest. He had 2 sons: Paweł and Jan. From artistic output of Fr. Erazm the Painter only two paintings of the Madonna with Child were to have survived to the present day – both worshiped in the churches of Leżajsk (parish and monastery of the Bernardine Fathers). Recent findings confirm that his work (which is questioned by some art historians) is also a triptych from Gniewczyna from 1593, painted on board, kept in the Archdiocesan Museum in Przemyśl. This is unambiguously indicated by his signature along with the date, placed on one of the four surviving paintings, containing facts from his life unknown so far: “Erasmus Pictor Neapolitanus. Anno Domini 1593 junij 23 die” (Erazm the Painter from Nowe Miasto. Year of Our Lord 1593 on June 23).