Κόλασις w literaturze helleńskiej: od Tukidydesa do Pseudo-Timajosa

Abstract

Tematem artykułu jest analiza semantyczna greckiego rzeczownika odsłownego κόλασις w literaturze helleńskiej od jej początków do czasów powstawania Nowego Testamentu. Cześć pierwsza artykułu przedstawia definicje słownikowe i etymologię κόλασις. Część druga analizuje znaczenie κόλασις w okresie klasycznym. Część trzecia omawia sens terminu w okresie hellenistycznym. Część czwarta zawiera konkluzję podsumowującą wszystkie analizowane wystąpienia i klasyfikującą znaczenia wyrazu. Analiza semantyczna użycia κόλασις w prozie helleńskiej okresów klasycznego i hellenistycznego pozwala na wyodrębnienie tuzina jego znaczeń. Są one następujące: sankcje polityczno-gospodarcze; okrzesywanie drzewa; represje; kary lub nagrody, które motywują ludzi; dyscyplinowanie, wychowanie; ukaranie przez prawo; kara naprawcza, tj. chłosta, grzywna, utrata przywilejów; kara odstraszająca, tj. banicja, decymacja, egzekucja; zemsta, odwet, tj. tortury, głodzenie; kara doczesna; kara eschatologiczna; kara boska. Na 140 wystąpień zaledwie osiem pozycji odnosi się do kar eschatologicznych, z czego dwa (odnotowane u Klearcha z Soloj i Diodora Sycylijskiego) oznaczają karę boską, która potencjalnie może być wieczna.

A subject of this paper is the semantic analysis of the Greek verbal noun κόλασις in Hellenic literature from its beginning to the composition of the New Testament. Part one of the article presents the lexicographical definitions and etymology of the κόλασις. Part two is to analyze the semantics of the word in classical period. Part three discusses meaning of the term in Hellenistic period. Part four contains aconclusion to summarize all analyzed occurrences and to classify meanings of the word. The semantic analysis of the κόλασις usage in the Hellenic prose of Classical and Hellenistic periods enables us to specify its dozen meanings. These are following: political and economic sanctions; lopping atree; repression; punishments or rewords that motivate people; disciplining, upbringing; legal punishment; reformative punishment, such as flogging, fining, dishonoring; deterrence, such as banishment, decimation, capital punishment; revenge, reprisal, such as torturing, starving; earthly punishment; eschatological punishment; divine retribution. Among 140 occurrences there are only eight items that refer to eschatological punishments, of which two (observed in Clearchus of Soloi and Diodorus Siculus) denote the divine retribution which potentially can be eternal.