Paramenty liturgiczne kościoła św. Marcina w Oporowie w świetle inwentarzy sprzętów kościelnych z lat 1717-1819

Abstract

Klasztor paulinów w Oporowie w dawnym woj. łęczyckim był fundacją możnowładczą dwóch braci z rodu Oporowskich h. Sulima: arcybiskupa gnieźnieńskiego Władysława i wojewody łęczyckiego Piotra. Powstał w 1453 r. nie na surowym korzeniu, lecz na terenie kościoła parafialnego p.w. św. Marcina, istniejącego tu przynajmniej od XIV/XV w., który z woli fundatorów został zamieniony na świątynię zakonną. Fundatorzy i późniejsi dobrodzieje placówki dbali o jej wyposażenie w paramenty mszalne, niezbędne do pełnienia zadań duszpasterskich i liturgicznych. Szczególnie duże zasługi przypisuje się tutaj XVIII-wiecznym dziedzicom Oporowa i kolatorom kościoła z rodziny Sołłohubów h. Prawdzie, jak również innym rodzinom herbowym oraz proboszczom miejscowej parafii, którzy nie szczędzili starań, aby ich kościół mógł należycie spełniać swoją rolę. Okazję do odtworzenia i prześledzenia losów wyposażenia kościoła i zakrystii dają inwentarze aparatów liturgicznych z XVIII i XIX w., które w niepełny, aczkolwiek przystępny sposób pokazują dynamikę rozwoju nowych nabytków kościelnych oraz wysłużenia się przedmiotów starych. Chodzi tu o 12 inwentarzy sporządzonych przez samych paulinów w latach 1717-1810 oraz rejestr wyposażenia kościoła i klasztoru z 1819 r., który powstał na kanwie pamiętnej kasaty zakonów w Królestwie Polskim, podczas której placówka oporowska podzieliła smutny los kilku innych klasztorów polskiej prowincji zakonu. Zestawienia zawarte w fascykułach akt archiwum jasnogórskiego dają szansę na przynajmniej częściowe odtworzenie stanu wyposażenia ołtarzy kościelnych i zakrystii.

The pauline monastery of St. Martin in Oporów is located in the middle of Poland, in Kutno County. It’s one of the oldest polish pauline residences which was erected in 1453 by two brothers from Oporowski family: Wladislaus – archbishop of Gniezno and primate of Poland and his brother Peter – province governor of Łęczyca. Founders and benefactors took care of the church, monastery and economic condition of the Order of St. Paul the Hermit. They also offered liturgical paraments that were very important in parish services and celebrations. The biggest influence on holy foundation had Solłohub family in 18th century. The richest members of this family took care of renovation of the church and unique climate in the holy place. The range of the study embraces 12 inventories, presently deposited in the Archives of Jasna Góra. The books have been written by pauline fathers in the years 1717-1810. The register prepared in 1819 was written by secular authorities that made suppression of the monastery. All inventories contain important information about liturgical equipment (altars, images of the saints, vestments, chalices, crucifixes, missals, candles, reliquaries etc.) and what did parements look like in the past. The author would like to recognize and analyze the parements, which were situated on the altar and in the sacristy.