Współczesne ujęcia empirycznego charakteru teologii duchowości

Abstract

The article shows a contemporary reflection on spiritual theology. The field of spiritual theology became abstracted from the theological studies in the XXth century. The article explains its empirical nature, which consists in examining the spiritual experience of specific people – either directly through observation or indirectly through written texts. While analysing the chosen contemporary literature, the article presents different conceptions of possible theological examination of an experience. It also explains scientific methods which are applied by spiritual theologians (besides the traditional methods: deductive, descriptive, phenomenological). The article shows suggested new methods, evaluates them, and groups them in the following way: a) methods of learning through personal experience; b) methods of observation; c) methods of text exegesis – hermeneutic; d) methods representing merging principle. Such an analysis of a contemporary reflection on spiritual theology leads to the following conclusions: a) one can notice many attempts of searching for new, more thorough methods of examining the spiritual experience of people; b) spiritual theology is inspired in this point by many human sciences; c) the multitude of methods stress multidimensionality of human experience, a mystery of a person; d) while focusing on only one particular method, one is in danger of reductionism; e) there is a need for a method that would merge all the others – it seems that a personalistic method could serve this purpose. The personalistic system assumes that the hermeneutical key for understanding any experience is a mystery of a person.

Artykuł przedstawia współczesną refleksję nad wyodrębnioną z nauk teologicznych w XX wieku – teologią duchowości. Wyjaśnia jej empiryczny charakter, który polega na badaniu doświadczenia duchowego konkretnych ludzi – czy to bezpośrednio (przez obserwację), czy też pośrednio (poprzez teksty). Analizując wybraną współczesną literaturę, autor ukazuje różne koncepcje możliwości teologicznego poznania doświadczenia. Przybliża metody badawcze stosowane aktualnie przez teologów duchowości (obok metod tradycyjnych: dedukcyjnej, opisowej, fenomenologicznej). Artykuł podaje proponowane nowe metody, ocenia je i grupuje w sposób następujący: a) metody poznawania poprzez osobiste doświadczenie; b) metody obserwacji; c) metody interpretacji tekstów – hermeneutyczne; d) metody stanowiące zasadę scalającą. Poprowadzona w ten sposób analiza współczesnej refleksji dotyczącej empirycznego charakteru duchowości, prowadzi do następujących wniosków: dostrzega się wiele prób poszukiwana nowych, bardziej szczegółowych metod poznawania doświadczenia duchowego ludzi; teologia duchowości inspiruje się w tym wieloma naukami humanistycznymi; wielość metod podkreśla wielowymiarowość ludzkiego doświadczenia, misterium ludzkiej osoby; przy skupieniu się tylko na jednej metodzie szczegółowej istnieje niebezpieczeństwo redukcjonizmu; potrzebna jest jakaś metoda scalająca wszystkie inne metody – wydaje się, że może być nią metoda personalistyczna. System personalistyczny przyjmuje, że kluczem hermeneutycznym do rozumienia wszelkiego doświadczenia jest misterium osoby.