Zranienie społeczne. Nowy paradygmat dla Europy Środkowo-Wschodniej

Abstract

Since the first quarter after the fall of communism in Central and Eastern Europe religions and bigger and smaller religious communities are one of the most important public players. In every post-communist states there are new laws regarding freedom of religion and church financing. Local religious communities are important players in the rebuilding of civil society. Over the national/nationalistic dimension of the new public presence of religion there are some regional issues of history, identity and live in freedom, which should be analyzed. Contemporary Central and Eastern Europe can be characterized as one multiple cultural region in seeking social and cultural identity. One of the most important dimension of the regional context is the post-genocide experience, the permanent imagination of genocides and other forms of historical wounds. Under genocides I mean the experience of so called bloodlands (Snyder), Holocaust and Srebrenica. In my presentation I try to argue for one particular interpretation of the societies in Central and Eastern Europe dealing with post-genocide public discourses. Religions, theologies and churches play important role in seeking and offering post-genocide identity – that kind of public activity is in my opinion the central and special point in the adequate and appropriate interpretation of contemporary processes in the region; and that approach can be seen as one particular and original theoretical framework for understanding the region today and not at least for one new vision of pastoral care as well.

Główną ideą tego opracowania jest pokazanie, że region Europy Środkowo-Wschodniej można scharakteryzować w wymiarze kulturowym i politycznym przez metaforę zranienia. Również uwzględniająca kontekst historyczny interpretacja tego regionu może być zbudowana na podstawie metafory rany. Zranienie społeczne jako paradygmat interpretacyjny tego regionu, który pojawia się w publicznych wypowiedziach polityków i przywódców religijnych, stanowi jedno z ważniejszych wyzwań dla miejscowych społeczeństw. Problem opracowania można wyrazić w złożonym pytaniu: jak społeczeństwa regionu radzą sobie z własnymi ranami, w jakim stopniu doświadczenie poniesionych w minionej przeszłości urazów wpływa na kształtowanie się ich zbiorowej tożsamości dzisiaj oraz jak praca nad bolesną przeszłością przyczynia się do budowania jedności z innymi narodami regionu? Doświadczenie zranienia społecznego stanowi dla Kościołów chrześcijańskich i innych wspólnot religijnych duże wyzwanie, które nakazuje ocenić krytycznie dotychczasowe formy praktyki pojednania jako zbyt indywidualistyczne. Współcześnie należy wypracować nowy wspólnotowy model pojednania i budowania pokoju na poziomie lokalnym, krajowym i międzynarodowym, a Kościoły chrześcijańskie mają w tym zakresie wiele do zrobienia.