La fiction peut-elle être réaliste? Deux visions théâtrales du supermarché: „Le Grand Chariot” de Jacky Viallon (1993) et „Bonzy, la vie, mort ou vif” d’Alain Cofino Gomez (2013)

Abstract

The notion of reality in art and theater is not obvious nowadays: the strictly realistic mimesis does not have the appealing power as it used to have in the past, and the theatrical works touch the real problems (psychological, social, political, etc.), without referring to a plainly mimetic model. It brings forth an essential question: can the theatrical fiction be satisfied by a realistic aesthetic (classical). In the last decades, the works of different researchers talk about expanded, non-mimetic reality. The authors of this article agree with this thesis, and in order to support it, they analyze two prominently realistic theater plays. While discussing prominently realistic subjects (the universe of shopping centers and shopping), the authors rely on the ways of representation, negate the very meaning of the notion of reality, whether by tonality or the form, the mimesis in its strictest sense. Should we still apply the label “realistic”, or should we ask the question in a different way?

Pojęcie realizmu w sztuce i w teatrze nie jest dziś zbyt jasne: zwykła mimesis realistyczna utraciła już moc oddziaływania, jaką dysponowała w przeszłości, zaś konkretne dzieła dotykają bardzo realnych problemów (psychologicznych, społecznych, politycznych itp.), wcale nie podporządkowując się czysto mimetycznemu modelowi przedstawiania. Prowadzi to do postawienia fundamentalnego pytania: czy świat teatralnej fikcji może się dziś zadowolić (klasyczną) estetyką realizmu? Prace wielu badaczy mówią w ostatnich dekadach o realizmie rozszerzonym, nie-mimetycznym. Autorzy niniejszego artykułu zgadzają się w pełni z tą ogólną tezą i, dla jej ilustracji, analizują dwa stricte współczesne teksty dramatyczne, które podejmują bardzo realistyczne zagadnienia (świat hipermarketów i zakupów), oddalając się jednak tonalnie lub formalnie od mimesis realistycznej w ścisłym rozumieniu tego słowa. Czy zatem kategoria realizmu pozostaje wciąż opisowo skuteczna, czy całą kwestię należy postawić inaczej?