Wizja szwedzkiej apokalipsy w filmie „Pieśni z drugiego piętra” Roya Anderssona

Abstract

Tekst zawiera analizę filmu „Pieśni z drugiego piętra” Roya Anderssona w aspekcie społeczno-kulturowym i teologicznym. Próba odczytania filmu w duchu krytyki zachodniego modelu społeczeństwa wyrażonej m. in. w pracach Witkacego, Horkheimera i Marcuse’a pozwala odczytać film jako obraz skrajnej alienacji dzisiejszego człowieka. Zestawienie filmu Anderssona z teologiczną spuścizną jego wielkiego rodaka Emanuela Swedenborga potwierdza i wzmacnia takie odczytanie filmu. Wedle bowiem Swedenborga sąd ostateczny nastąpi wówczas, gdy zniknie całkowicie „czynna miłość” i gdy tym samym zostanie zniszczona wiara. Oba odczytania skupiają się więc w jedno przesłanie. Wedle Anderssona społeczeństwa dzisiejsze, żyjące bez nadziei, ale potrzebujące jej ponad wszystko, nie są zdolne tak naprawdę funkcjonować bez religii, dającej ludziom poczucie sensu i koordynaty do dokonywani życiowych wyborów.

This article presents an analysis of the film „Songs from the Second Floor” by Roy Andersson in socio-cultural and theological perspective. When we read the film in the spirit of the critique of the West, pursunig Witkacy, Horkheimer and Marcuse, we can interpret this picture in categories of extreme alienation of the contemporary human being. This interpretation becomes proved and enhanced by comparing Andersson’s film with theological work of his great fellow countryman, Emanuel Swedenborg, who claimed that Judgment Day will come when “living love” will disappear and, thereby, the truth will be damaged. These both concepts have the same message. According to Andersson, contemporary societies, living without the hope (but needing it above all) are not able to exist without religion, which gives people sense of their lives and provides a point of reference for making ethical decision.