Papież, który zaskoczył Sorrentina. Słowa i obrazy teatru pedagogicznego Franciszka w czasie pandemii COVID-19

Abstract

Celem artykułu jest ukazanie, w jaki sposób, za pomocą sugestywnych słów, znaków i obrazów, Franciszek realizował nabożeństwa i liturgie watykańskie w czasie pandemii koronawirusa od marca do maja 2020 roku. Analiza dotyczy kolejnych aktów papieskiego „dramatu liturgicznego”: od dni poprzedzających pielgrzymkę 15 marca 2020 r. do kościoła San Marcello w Rzymie aż po ostatnią transmitowaną Mszę św. 18 maja 2020 r. przy relikwiach św. Jana Pawła II. W związku z tym na początku zaprezentowane są założenia jezuickiego teatru pedagogicznego, które pomogły papieżowi Bergoglio oraz jego współpracownikom w zaplanowaniu i zrealizowaniu bogatej katechezy liturgicznej i moralnej dla całego świata przy pomocy skromnych środków. W dalszej części przywołane są i opisane kolejne akty papieskiego theatrum, opisane w trzech grupach: idea i przesłanie transmisji Mszy św. i modlitw; znaki Paschy, obchodzonej w szczególnej scenerii w Watykanie oraz gesty miłosierdzia chrześcijańskiego, wykonane przez papieża wobec cierpiących w czasie pandemii. W ostatnich latach papiestwo jest przedmiotem zainteresowania wielu reżyserów. Jeden z nich, włoski reżyser Paolo Sorrentino, autor popularnych serii o wyimaginowanej historii papiestwa przyszłości, poruszony scenami z placu św. Piotra w czasie pandemii ocenił, że Watykan nie potrzebuje już jego pomocy, bo kreuje dużo potężniejsze obrazy niż te z jego filmów. W ostatniej części artykułu przywołane są badania włoskiego teologa Antonio Spadaro, który na łamach czasopisma La Civiltà Cattolica dokonał analizy siedmiu papieskich obrazów czasu pandemii.

This article aims to show how Francis carried out Vatican services and liturgies during the COVID-19 pandemic from March to May 2020 using suggestive words, signs, and images. The analysis concerns subsequent acts of the papal “liturgical drama”: from the days preceding the pilgrimage of 15 March 2020 to the Church of San Marcello in Rome until the last Mass online on 18 May 2020 at the relics of St John Paul II. Therefore, at the start, the assumptions of the Jesuit pedagogical theatre are presented, which helped Pope Bergoglio and his associates to plan and implement a rich liturgical and moral catechesis for the whole world with modest means. Further on, the subsequent acts of the papal theatrum are cited in three groups: the idea and message of the Holy Mass transmissions and prayers; the signs of Easter, celebrated in a special setting in the Vatican, and the gestures of Christian mercy made by the Pope towards those suffering during the pandemic. In recent years, the papacy has attracted the attention of many directors. One of them, the Italian director Paolo Sorrentino, creator of a popular series about the imaginary history of the papacy of the future, was moved by scenes from St Peter during the pandemic and judged that the Vatican no longer needs his help because it has created much more powerful images than those from his films. The last part of the article cites the research of the Italian theologian Antonio Spadaro, who analysed seven papal images of the time of the pandemic in the La Civiltà Cattolica journal.