„Gaudium et spes” inspiracją dla duszpasterstwa rodzin w Polsce

Abstract

The Apostolic constitution Gaudium et spes of the Second Vatican Council indicates its pastoral nature. This document places the matter of marriage and family as the first one among the important problems of the modern world and dedicates a significant portion of its reflection to it (nos. 47-52). The author of this article makes the point that this part had an essential influence on the concept and activity of pastoral care of the family in Poland. The teaching of the Second Vatican Council on marriage and family was later authoritatively interpreted and developed in Papal documents: Paul VI (mainly in the encyclical letter Humanae vitae) and John Paul II (especially in the Apostolic exhortation Familiaris consortio, the encyclical letter Evangelium vitae, and Letter to the Families). Papal teaching has allowed the pastoral care of the family to deeper understand the message of the Second Vatican Council and to better incorporate it into everyday life. But it was easier to present the doctrine of the Catholic Church on marriage and family than to convince the youth, betrothed and married couples to apply it in life. The first paragraph of the article contains an analysis of the new aspects of the Second Vatican Council’s teaching on marriage and family, the second paragraph studies the part of the apostolic constitution Gaudier et spes, entitled De matrimonii dignitate and shows its implications in the pastoral care of the family in Poland.

II Sobór Watykański miał przede wszystkim charakter pastoralny, o czym świadczy konstytucja Gaudium et spes. Ten dokument kwestię małżeństwa i rodziny umieszcza na pierwszym miejscu wśród problemów palących współczesnego świata i poświęca jej obszerny fragment swojej refleksji (KDK 47-52). Autor w swoim artykule uzasadnia tezę, że ten właśnie fragment miał istotny wpływ na koncepcję i działalność duszpasterstwa rodzin w Polsce. Soborowe nauczanie na temat małżeństwa i rodziny znalazło miarodajną interpretację i rozwinięcie w dokumentach papieży: Pawła VI (głównie encyklika Humanae vitae) i Jana Pawła II (zwłaszcza adhortacja Familiaris consortio, encyklika Evangelium vitae, List do rodzin). Nauczanie papieskie pozwoliło duszpasterstwu rodzin głębiej zrozumieć sens przesłania soborowego oraz lepiej wcielić je w życie. Jednak łatwiej było przedstawić doktrynę Kościoła katolickiego w zakresie małżeństwa i rodziny, trudniej natomiast przekonać młodzież, narzeczonych i małżonków do zastosowania jej w życiu. Pierwsza część artykułu zawiera analizę nowych aspektów nauczania soborowego na temat małżeństwa i rodziny. Wymownym przykładem było przejście od czysto prawnego ujęcia istoty małżeństwa, zawartego Kodeksie Prawa Kanonicznego (CIC) z 1917 r. do koncepcji małżeństwa jako wspólnoty życia i miłości. W sposób wyraźny akcent został położony na miłości, jako istotnego elementu sakramentu małżeństwa. Jan Paweł II określił to terminem communio personarum. Swoiste credo polskiego duszpasterstwa rodzin zostało wyrażone w wystąpieniu Jadwigi i Jacka Pulikowskich – audytorów podczas Synodu Biskupów o rodzinie w 2015 r. Autor przytacza treść ich wystąpienia. Druga część artykułu analizuje fragment soborowego dokumentu Gaudium et spes, zatytułowany De matrimonii dignitate i ukazuje jego implikacje w polskim duszpasterstwie rodzin. Jest ono cennym dowodem troski Kościoła o tę podstawową komórkę każdego społeczeństwa, jaką stanowi rodzina.