L’idea dell’onnicolpevolezza nei “Fratelli Karamazov” di F. Dostoevskij

Abstract

Dostojewski w swojej twórczości, poprzez losy bohaterów, stara się pogłębić obecną w tradycji rosyjskiej ideę, że „wszyscy są odpowiedzialni za wszystkich”. Jest rzeczą powszechnie znaną, że misterium zła obecnego w świecie i próba jego usprawiedliwienia osiągają w powieściach Autora niezwykły klimat dramatu. Problem cierpienia niewinnego, który zostaje poruszony przez Iwana, jak i problem cierpienia zawinionego, Dostojewski stara się rozwiązać poprzez ideę odpowiedzialności „za wszystko i za wszystkich”, czyli powszechnej winy i uniwersalnej solidarności w poniesieniu winy. A zatem społecznego wymiaru grzechu: zgrzeszywszy, każdy człowiek zgrzeszył już wobec wszystkich i każdy człowiek, choćby w czymkolwiek, jest winien cudzemu grzechowi. Najlepiej odnotowujemy to na przykładzie Dmitryja, który, jako niewinny, z pełną świadomością wyraża zamiar poniesienia ciężaru innych w odpokutowaniu nie popełnionej winy: „Ponieważ wszyscy są za wszystkich odpowiedzialni, także i małe, i duże dzieci, za wszystkich pójdę, ponieważ musi przecież ktoś pójść za wszystkich, Nie zabiłem ojca, ale powinienem pójść. Przyjmuję”. Dostojewski wyraża zatem w losie Dmitrija, jednego z bohaterów powieści „Bracia Karamazow”, ideę solidarności uniwersalnej w poniesieniu winy. Tylko Bóg jeżeli cierpi, to cierpi niewinnie. Dlatego na szczycie tej nowej skali wielkości stoi Jezus Chrystus, „Baranek bez zmazy", który, choć nie popełnił żadnego grzechu, cierpiał za wszystkie winy, „a Pan zwalił na Niego winy nas wszystkich” (Iz 53,6). Wszystkie cierpienia człowieka, także cierpienie niewinne, zostały objęte i przemienione zbawczym cierpieniem Chrystusa.