Das multireligiöse Gebet als Wegweiser für den Dialog der Religionen

Abstract

The interreligious prayer for peace and justice which Pope John Paul II initiated in Assisi in 1986 filled many with enthusiasm and caused storm of criticism. Some talked about the beginning of a new era in interreligious dialogue, others accused the Pope of syncretism and weakening of the Christian identity. In this article an attempt is made to assess theologically the prayer meetings in Assisi from the perspective of the official statements of the Magisterium Ecclesiae on interreligious dialogue and of recent developments in the theology of religions. The author focuses primarily on the teaching of John Paul II, who repeatedly referred to this issue after the first prayer meeting in Assisi. The Pope drew particular attention to the Holy Spirit present in every authentic prayer. Precisely this communion in the Holy Spirit – that precedes the ecclesial communion aimed at by the missionary activities of the Church – is the most serious theological argument in favor of the prayer meetings of Christians and non-Christians. Differences between religions, however, do not allow to make a common prayer. Therefore the Pope pointed out that the main reason for being in Assisi was not to pray together but „to be together in order to pray“. Thus one should distinguish between interreligious and multireligious prayer (Assisi). Some theologians, such as J. Dupuis, suggest taking a step towards interreligious prayer. This practice, however, could open a way to syncretism and blurring of Christian identity.

Zapoczątkowane w 1986 r. przez papieża Jana Pawła II spotkania modlitewne w Asyżu w intencji pokoju i sprawiedliwości spotkały się zarówno z entuzjazmem, jak i z falą krytyki. Jedni mówili o początku nowej ery dialogu międzyreligijnego, inni oskarżali papieża o synkretyzm i wyprzedaż tożsamości chrześcijańskiej. W artykule podjęto próbę teologicznej oceny spotkań modlitewnych w Asyżu w świetle wypowiedzi Magisterium Ecclesiae na temat dialogu międzyreligijnego oraz najnowszych osiągnięć teologii religii. Pod uwagę wzięto zwłaszcza nauczanie Jana Pawła II, który po pierwszym spotkaniu modlitewnym w Asyżu wielokrotnie zabierał głos w tej sprawie. Papież zwrócił szczególną uwagę na działanie Ducha Świętego, który jest obecny w każdej autentycznej modlitwie. Właśnie owa komunia w Duchu Świętym, poprzedzająca komunię kościelną, do której zmierza misyjna działalność Kościoła, jest najpoważniejszym argumentem teologicznym na rzecz spotkań modlitewnych chrześcijan i niechrześcijan. Różnice między religiami nie pozwalają jednak na wspólną modlitwę. Dlatego papież zwrócił uwagę, iż w Asyżu nie chodziło o to, by się razem modlić, lecz by „być razem, aby się modlić”. Dlatego należy rozróżnić między modlitwą międzyreligijną a multireligijną (Asyż). Niektórzy teologowie, jak np. J. Dupuis, sugerują, by uczynić krok w kierunku modlitwy międzyreligijnej. Takie postępowanie mogłoby jednak otworzyć drogę do synkretyzmu i rozmycia chrześcijańskiej tożsamości.