One Source of Revelation and Two Currents of the Revelation Transmission and Cognition: the Apological Dimension of Joseph Ratzinger’s Theology

Abstract

The adoption of the personalistic model of Revelation and the rejection of the theory of “two sources” of Revelation at Vatican Council II has not been fully adopted yet. Fundamental theologians have assimilated the content of the Dogmatic Constitution on Revelation, but Catholic apologists refer rather to the misinterpretation of the Council of Trent. They keep reconciling Scripture and Tradition without explicitly referring to the living reality of Revelation as unus fons from which the two currents of Revelation flow. The article refers to the legacy of Joseph Ratzinger, whose theology has significantly influenced Dei verbum. The statements of the Bavarian theologian are a kind of an interpretative key to the descriptions contained in the documents Vaticanum Secundum and Tridentinum of the relationship between Revelation on the one hand and Scripture and Tradition on the other. Only an in-depth “theology of Revelation” enables the search for answers to the relationship of the sources for the message and the knowledge of Revelation. The first paragraph criticises the theory of duplex fons, the second assesses the possibility of adopting the Catholic variant of the principle of sola Scriptura, and the next points out the need to take into account the difference between ordo essendi and ordo cognoscendi. The conclusion presents meta-questions important to the Catholic apologist. It transpires that it is precisely the ecumenical orientation of Ratzinger’s theology that opens it up to the apology of the Catholic position because it allows us to see the real division between the views of Christians. Protestant-Catholic polemics often stems from the entanglement of modern categories, which must be transcended by reference to the history of theology seen in a longer perspective. It is worthwhile for fundamental theologians and apologists to realise that systematic theology itself has an apological dimension.

Przyjęcie personalistycznego modelu Objawienia oraz odrzucenie teorii „dwóch źródeł” Objawienia dokonane na Soborze Watykańskim II wciąż domagają się recepcji. Teologowie fundamentalni przyswoili sobie treści Konstytucji dogmatycznej o Objawieniu Bożym, ale apologeci katoliccy odwołują się raczej do źle zinterpretowanego Soboru Trydenckiego. Wciąż próbują uzgadniać Pismo i Tradycję bez wyraźnego odwołania się do żywej rzeczywistości Objawienia jako unus fons, z którego wypływają dwa nurty przekazu Objawienia. W artykule odwołano się do spuścizny Josepha Ratzingera, którego teologia znacząco wpłynęła na Dei verbum. Wypowiedzi bawarskiego teologa stanowią swego rodzaju klucz interpretacyjny do zaprezentowanego w dokumentach Vaticanum Secundum oraz Tridentinum opisu związków między Objawieniem z jednej strony a Pismem i Tradycją z drugiej. Dopiero pogłębiona „teologia Objawienia” pozwala na poszukiwanie odpowiedzi na temat związku źródeł przekazu i poznania Objawienia. W paragrafie pierwszym przedstawiono krytykę teorii duplex fons, w drugim dokonano oceny możliwości przyjęcia katolickiej odmiany zasady sola Scriptura, a w kolejnym wskazano na konieczność wzięcia pod uwagę różnicy między ordo essendi a ordo cognoscendi. W zakończeniu zostały wyprowadzone metawnioski ważne dla katolickiego apologety. Okazuje się, że właśnie ekumeniczne zorientowanie Ratzingerowskiej teologii otwiera ją na apologię katolickiego stanowiska, pozwala bowiem dotrzeć do rzeczywistych podziałów między poglądami chrześcijan. Polemiki protestancko-katolickie wynikają często z uwikłania w nowożytne kategorie, które trzeba przekroczyć przez odwołanie do historii teologii widzianej w dłuższej perspektywie. Warto, żeby teologowie fundamentalni i apologeci zdawali sobie też sprawę z tego, że teologia systematyczna sama w sobie posiada wymiar apologijny.